اثر كشت تأخيري بر عملكرد و اجزاي عملكرد دانه ارقام زمستانه كلزا (Brassica napus L) در شرايط آبياري بهينه و تنش خشكي آخر فصل

Effect of Delayed Planting on Seed Yield and Its Components of Winter Rapseed (Brassica napus L.) Cultivars Under Optimum Irrigation and Terminal Drought Stress Conditions

به منظور ارزيابي اثر كشت تأخيري بر عملكرد دانه، اجزاء عملكرد و برخي خصوصيات زراعي ارقام زمستانه كلزا تحت شرايط آبياري و تنش خشكي آخر فصل دو آزمايش جداگانه شامل آبياري تا پايان فصل رشد و قطع آبياري از مرحله نمو خورجين‌ها تا پايان دوره رشد با دو رقم آزادگرده‌افشان (طلايه و اكاپي) و دو هيبريد (نپتون و الويس) در سه تاريخ‌كاشت 15 مهر (تاريخ‌كاشت بهينه)، 25 مهر و 5 آبان (تاريخ كشت‌هاي تأخيري) بصورت آزمايش كرت‌هاي يك‌بار خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در سال‌هاي زراعي 95-1393 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي زرقان، مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان فارس اجرا شد. تاريخ‌هاي‌كاشت بعنوان كرت‌هاي اصلي و ارقام بعنوان كرت‌هاي فرعي بودند. نتايج بيانگر اثر معني‌دار آبياري و رقم بر كليه صفات و همچنين اثر معني‌دار تاريخ كاشت بر تمام صفات بجز وزن هزار دانه و تعداد دانه در خورجين بود. قطع آبياري از مرحله نمو خورجين باعث‌كاهش ارتفاع بوته، روز تا رسيدگي، عملكرد و اجزاء عملكرد دانه گرديد كه ميزان كاهش عملكرد دانه ناشي از قطع آبياري در مرحله نمو خورجين و تأخير در كاشت به ترتيب 23/9 و 18/4 درصد بود. كاهش 17/2 درصدي تعداد دانه در خورجين ناشي از تنش خشكي و 16/2 درصدي تعداد خورجين در گياه ناشي از تأخير در كاشت از ديگر عوامل موثر در كاهش عملكرد دانه بودند. نتايج همچنين نشان داد تاثير منفي قطع آبياري بر عملكرد دانه و شاخص برداشت بسيار بيشتر از تأخير در كاشت بود. رقم طلايه (داراي برتري عملكرد دانه در تمام شرايط) به عنوان اولين گزينه انتخابي در شرايط مشابه توصيه مي‌شود.

To evaluate the effect of delayed planting and irrigation regimes on yield, yield components and some agronomic traits of winter rapeseed varieties, two separate field experiments (I: optimum irrigation and II: terminal drought) carried out as split plot arrangements in randomized complete block design with three replications in 2014-2016 cropping seasons at Zarghan field station, Agricultural and Natural Resources Research and Education Center of Fars, Iran. In each experiment three planting dates (07, 17 and 27 October) and four winter rapeseed varieties; two open pollinated cultivars (Talayeh and Okapi) and two hybrids (Neptune and Elvis)) were assigned to main plot and randomized in subplot, respectively. The results indicated significant effect of irrigation and variety on all traits.The effect of planting date was significant on all traits except 1000 seed weight and number of seed per pod. Terminal drought decreased plant height, days to maturity, seed yield and yield components. The decrease in seed yield by terminal drought and delayed planting was 23.9 and 18.4%, respectively. The reduction of 17.2% of seed no. per pod by terminal drought stress and 16.2% of pods per plant by delayed planting caused yield reduction. The results also showed that the effect of terminal drought stress on seed yield and harvest index was much higher than the delay in planting. Tallayeh which maintained seed yield superiority under different conditions can be recommended as the suitable variety for similar growing conditions