الگوي تربيت اخلاقي فايده‌گرا با تأكيد بر رفتارهاي نامطلوب در ديدگاه ميل (الگوي پيشگيرانه)

هدف پژوهش تدوين الگوي پيشگيرانه تربيت اخلاقي فايده‌گرا با تأكيد بر رفتارهاي نامطلوب در ديدگاه ميل است. روش به‌كاررفته، توصيفي- تحليلي است. بنا بر نتايج حاصله، رفتارهاي نامطلوب شامل رفتارهاي خطا (ناقض حقوق و آسايش ديگران)، و ناخوشايند است كه وجودشان با توجه به قصور فرد در وظايف قابل تبيين است. هدف تربيت اخلاقي، خوشبختي، و تربيت اخلاقي در گستره موردنظر شامل ابعاد پيشگيري و مجازات است. مجازات به شكل مجازات قانوني و نكوهش به‌علت نقض حقوق و آشفته ساختن آسايش ديگران، و ازدست‌دادن حسن‌نظر و ارتباطشان به‌علت رفتارهاي فاقدمتانت شخصي نمود مي‌يابد. اما منظور از پيشگيري، پيشگيري اوليه است كه اصول حاكم بر آن، عدالت و تدبيراند. حاكميت عدالت مربوط به رفتارهاي ناقض حقوق اما حاكميت تدبير، در پيشگيري از هر دو رفتار خطا و در معناي مراقبت از نفس و مراقبت از استدلال‌هاست. در رفتارهاي ناخوشايند اصل حاكم همان تدبير با معاني پيش‌گفته است، كه اين يافته‌ها تأييدي‌است بر عقيده ميل كه «بنيادهاي زندگي اخلاقي در عصرجديد، عدالت و تدبيراند». راهبردهاي پيشگيري به‌تناسب دو نوع رفتار نامطلوب، شامل تقويت وجدان و راهبردهاي آگاهي‌بخش و بصيرت‌افزا هستند كه پيوندشان با اصول، در الگوي پيشگيرانه مشخص شده است. بر اساس ارزيابي يافته‌هاي حاصل از پيشگيري، اگرچه لحاظ نمودن تنبيه‌هاي معقول براي رفتارهاي خطا و توجه به عدالت و تدبير در تبيين رفتار‌هاي نامطلوب، از وجوه مثبت ديدگاه ميل است، اما به عقايد وي درزمينه رفتارهاي ناخوشايند نقد وارد است؛ زيرا مداخله‌ها و تنبيه‌هاي لحاظ شده براي اين رفتارها ضمانت اجرايي لازم را ندارند تا به خود ضرر نزنند و دارندگان رفتارهاي ناخوشايند را اصلاح كنند. هم‌چنين عقيده وي در مورد دِين افراد نسبت به يكديگر، فاقد پشتوانه اجرايي قوي براي عمل در رابطه با دارندگان اين رفتارهاست، كه رفع اين ضعف‌ها، نيازمند تجديدنظر در اصل ضرر ميل و تصحيح و ترميم برخي عقايد اوست.