واكنش نخل خرما به اجراي سيستم آبياري قطره‌اي سطحي و زير سطحي

Palm response to the implementation of surface and subsurface drip irrigation system

محدوديت آب يكي از مهم­ترين عوامل بازدارنده توليد محصولات زراعي به شمار مي‌رود، لذا استفاده از روش­هاي آبياري تحت‌فشار با هدف بهره ­برداري بهينه از منابع آب امري اجتناب‌ناپذير است. اين آزمايش در ايستگاه تحقيقات كشاورزي بهبهان طي سه سال زراعي (1392-1395) در قالب طرح آماري بلوك­هاي كامل تصادفي به صورت كرت­هاي يك‌بار خردشده با سه تكرار اجرا گرديد. مقدار آب مصرفي در روش آبياري قطره­اي زيرسطحي در سه ســطح 75، 100 و 125 درصد نياز آبي و يك سطح در آبياري قطره­اي سطحي با 100 درصد نياز آبي در كرت­هاي اصلي و دو رقم نخل خرماي خاصي و زاهدي در كرت­هاي فرعي مقايسه گرديد. با استفاده از آمار روزانه­ي ايستگاه هواشناسي بهبهان، تبخير- تعرق گياه به­صورت روزانه بر اساس مدل پنمن – مانتيث محاسبه شد. نتايج تجزيه واريانس مركب نشان داد بين سطوح مختلف آبياري از نظر شاخص كارايي مصرف آب اختلاف معني­دار در سطح 5 درصد وجود داشت. به­طوري­كه مقايسه ميانگين­ها نشان داد تيمار 75 درصد نياز آبي با توليد 698/0 كيلوگرم خرما به ازاي مصرف يك مترمكعب آب، بيش­ترين كارايي مصرف آب را به خود اختصاص داد و به­تنهايي در رده­ي نخست قرار گرفت. مقايسه ميانگين اثرات متقابل نشان داد تيمار 75 درصد نياز آبي در رقم زاهدي با توليد 744/0 كيلوگرم در ازاي مصرف يك مترمكعب آب برتر بود. تيمار 75 درصد نياز آبي موجب صرفه­جويي در مصرف آب شده است. به ­طوري كه استفاده از تيمار آبياري قطره­اي زيرسطحي موجب كاهش مصرف آبي معادل 6/2509، 2/5019 و 3/2630 مترمكعب در هكتار به­ترتيب در مقايسه با تيمارهاي 100 و 125 درصد نياز آبي در قطره­اي زيرسطحي و تيمار قطره­اي سطحي شده است. نتايج تجزيه واريانس مركب نشان داد كه در صفت حجم، اثرات سطوح آبياري و رقم در سطح 5 درصد معني­دار شد ولي اثرات متقابل آبياري و رقم معني‌دار نشد. در صفت سفتي بافت، تيمار 75 درصد نياز آبي با سفتي 3/11 نيوتن بر مترمربع در جايگاه نخست قرار گرفت. نتايج نشان داد كاربرد روش آبياري قطره­اي زيرسطحي بر روي نخيلات محدوديت نداشته و موجب كاهش آب كاربردي بدون تأثير معني‌دار بر عملكرد شده است.

Water restriction is one of the most important factors inhibiting the crop production. Accordingly, application of pressurized irrigation systems to optimize utilization of water resources is inevitable. This study was conducted in Behbahan Agricultural Research Station during three cropping seasons (2013-2016) and based on a randomized complete block design with a split plot and three replications. The main plots were consisted of Subsurface Drip Irrigation (SDI) system that applied irrigation water at three levels of 75, 100 and 125% of water requirement and a surface Drip Irrigation (DI) system with application of 100% water requirement. The sub-plots were consisted of two varieties of date palm; Khasi and Zahedi. The crop water requirement was estimated based on Penman-Montheith method and using a daily weather information data collected from Behbahan weather station. Analysis of variance showed a significant difference (5%) between water use efficiency of different levels of irrigation water. As, the SDI system with 75% irrigation level showed the highest water use efficiency to be 0.698 kg/m3. The comparison of interaction effects showed that the water use efficiency of Zahedi dates in 75% SDI system with 0.744 kg/m3 is higher than that of Khasi dates. In the other hand, the 75% SDI system saved 2509.6, 5019.2 and 2630.3 m3/ha irrigation water as compared with 100% and 125% SDI and 100% DI systems, respectively. According to the results, the interaction impact of irrigation levels and varieties on water use efficiency was significant but the interaction of irrigation systems and varieties were not significant. The stiffness of fruits was measured to be 11.3 lb per square meter in 75% SDI system which was the highest as compared to those for other treatments. The results of this study showed that the SDI system could be used for palms trees without restriction while use less water without significant impact on yield.