بررسي انگيزه ها و عوامل پيدايش نقل به معنا در روايات نبوي

پديده نقل به معنا كه يك حقيقت تاييد شده در تاريخ حديث است يعني برخي از راويان حديث به ويژه در دوره متقدم حديث، پيش از تدوين آثار حديثي در مواردي شنيده‌هاي خود از معصوم را در قالب معاني حفظ مي‌كردند و به هنگام انتقال در قالب الفاظي بيان مي‌كردند كه انتخاب واژگان و تركيب نحوي آن مربوط به خود ايشان بود، البته با اين تاكيد كه راوي مطمئن بود مطلب را به درستي منتقل مي‌كند. كمتر مي‌توان در باب واحد، احاديثي را منقول از راويان موازي بازجست كه در آنها الفاظ عينا با يكديگر انطباق داشته باشند و مي‌توان بر اين پايه مدعي شد كه نسبت نقل به معنا در مقايسه با نقل عين الفاظ، نسبتي قابل توجه است. ناتواني و نبود امكانات، يا بي توجهي يا احساس نياز نكردن به نقل عين الفاظ، منع نگارش حديث توسط خلفاء، عدم كتابت حديث توسط راويان، ضعف حافظه برخي از راويان از جمله عواملي بود كه در پي آن نقل به معنا به وجود آمد. يعني شنيده هاي خود را با الفاظي ديگر يا ساختاري مشابه كه اصل معنا را مي رساند، بيان مي كند. نويسنده در پي آن است كه اثبات كند اكثر روايات موجود انعكاس عين الفاظ پيامبر(ص) و امام(ع) نيست، بلكه الفاظ اصحاب است. هدف ديگر محقق شناخت عواملي كه موجب پيدايش و تسري نقل به معني در روايات نبوي شده، مي باشد. روش اين تحقيق توصيفي-تحليلي با فن كتابخانه اي است.