چالش‌هاي موافقت‌نامه‌هاي متداول فراگير توسعۀ ميادين نفت و گاز مشترك مرزي؛ حركت در مسير الگوي بومي

The Challenges of the Common General Agreements on Development of the Shared Trans-Boundry Oil and Gas Fields - Move Toward Local Models

ميادين مشترك مرزي و روش توسعۀ آنها، از موضوعات بحث‌برانگيز ساليان اخير در مراجع تصميم‌ساز ايران بوده است كه بخشي از اين فعاليت‌ها به‌صورت مصوبات قانوني هم نمود يافته‌اند. بر اساس اطلاعات موجود و در قياس با همسايگان، موفقيت چنداني در بهره‌برداري از اين منابع حاصل نشده است. در سطح جهاني نيز اين موضوع و تبعات آن، همچون تسهيم منافع، پيشينه‌اي به قدمت تجاري شدن نفت دارند. رويكردهاي گوناگون در پيش‌گرفته شده، از عملكرد كاملاً يك‌جانبه تا كوشش براي ايجاد حداكثر هماهنگي ميان طرفين بوده است. به دليل اهميت پاسداري از منابع، اكنون روابط بين كشورها از يك‌جانبه‌گرايي به سمت ايجاد بسترهاي لازم براي همكاري بيشتر گرايش يافته است. اين رويكردهاي متفاوت، از يك‌سو، تابعي از ميزان دانش مخزن و طبيعت سيال و از سوي ديگر، عوامل مختلف شكل‌دهندۀ روابط طرفين بوده است. از اين ميان، ابزارهاي حقوقي در دسترس براي تعريف و شكل‌دهي روابط، نقشي اساسي در ترسيم روابطي كه از سوي طرفين بهينه تشخيص داده مي‌شد، داشته‌اند. در اين نوشتار ضمن مروري كوتاه بر روند تاريخي طي‌شده در اين عرصه، چهارچوب‌هاي رايج موافقت‌نامه‌هاي منعقدشده براي توسعۀ مشترك به نقد گذاشته شده و از برآيند بررسي‌هاي انجام‌گرفته، توصيه‌هايي چند به‌منظور طراحي مدل بومي الگوي موافقت‌نامۀ فراگير توسعۀ ميدان ارائه مي‌شود.

Common fields and their development method have been among the controversial issues in Iran's decision-making authorities, which have included some of these activities as legal acts. On the basis of the available information, there has been little success in exploiting these resources. This issue and its consequences, such as the sharing of benefits, have a history as long as oil. Various approaches have been selected from totally unilateral action to maximum coordination between the parties. Because of the importance of resources conservation, now the relationship between countries has led to the creation of the groundwork for further cooperation. These different approaches were affected by reservoir knowledge and the nature of the fluid and some other factors are shaping the relations between the parties. The available contractual tools played a fundamental role in mapping out the relationships between parties. In this paper, while briefly reviewing the historical trend, from the results of the reviews of the common frameworks of the agreements for joint development, several recommendations are presented for designing the local model.