ارزيابي و مقايسه كميت و كيفيت تركيبات مواد موثره گياه دارويي(Zataria multiflora) و دو گونه از جنس Thymus در شرايط يكنواخت محيطي

Investigation and Comparison of quantity and quality of essential oil composition of Zataria multiflora and two species of Thymus in uniform environmental conditions

گياهان Thymus و Zataria به دليل داشتن متابوليت هاي ثانويه از جمله تيمول و كارواكرول، به صورت گسترده مصرف داروئي دارند. اين تحقيق به منظور ارزيابي و مقايسه كميت و كيفيت ماده موثره سه ژنوتيپ گونه آويشن شيرازي (Zataria multiflora)، آويشن دنايي(Thymus daenensis)و آويشن آرمنياكوس(Thymus armeniacus)در شرايط يكنواخت محيطي درسال 1395 در دانشگاه شهركرد انجام گرديد. در اين راستا در شرايط گلداني و در مرحله 50 درصد گلدهي سرشاخه هاي گلدار هر ژنوتيپ از بوته هاي دو ساله و از فاصله پنج سانتي متري سطح خاك برداشت و با استفاده از روش فضاي فوقاني- كروماتوگرافي- طيف سنجي جرمي، آناليز تركيب‌هاي ماده موثره انجام شد. نتايج نشان داد غالب تركيب‌هاي شناسايي شده از نوع تركيب هاي منوترپني بود. ميانگين ميزان تيمول و كارواكرول سه ژنوتيپ Zataria multiflora بيش از گونه‌هاي Thymus بود. تركيبات آلفا-پينن و بتا-پينن تنها در سه گونه آويشن شيرازي مشاهده گرديد. تركيباتي همچون آلفا-تريپينول، لينالول و ترپپينولن گونه آويشن شيرازي بيش از دو گونهThymus مي‌باشد. در مقابل تركيبات بتا-بيسابولن، آلفا-ترپينن و پاراسمين تنها در گونه هاي Thymus وجود داشتند و در سه ژنوتيپ آويشن شيرازي ديده نشد.

Due to secondary metabolites, such as thymol and carvacrol, presence in Thymus and Zataria plants, they are widely used in medicine. This study was carried out to evaluate and compare the quantity and quality of the active ingredient of three genotypes of Zataria multiflora, one genotype of Thymus daenensis and Thymus armeniacus under uniform environmental conditions during 2016 at Shahrekord University. In this regard, at 50% flowering stage, each genotype was harvested from two-year-old plants and at a distance of five centimeters soil surface. The analysis of secondary metabolites was done using Headspace Gas Chromatography/Mass Spectrometry method. The results showed that most of the identified compounds were in the form of monoterpenoid compounds. The mean of thymol and carvacrol in the three genotypes of the species Z. multiflora was higher than the Thymus species. Alpha-pinene and β-pinene materials were observed in three genotypes of Z. multiflora, and alpha-trypinol, linalool and trypinolen in Z. multiflora were comparatively more than two species of Thymus. In contrast, some compounds such as beta-bisabolin, alpha-terpinen and para-cymene, were only presented in Thymus species and were not seen in three genotypes of the Z. multiflora.