بررسي اثر فراواني آبياري بر عملكرد كمي و كيفي تركيبات شيميايي اسانس گياه دارويي Salvia officinalis L

Effect of irrigation frequency on yield and chemical compositions of the essential oil from Salvia officinalis L

تنش خشكي به عنوان يكي از مهم‌ترين عوامل محدود كننده رشد در نظام‌هاي كشاورزي مي‌تواند بر رشد، عملكرد و مواد مؤثر دارويي گياهان دارويي و معطر خسارت وارد كند. آزمايشي به منظور بررسي اثر فراواني‌ آبياري شامل 4، 6 و 8 روز يك‌بار بر عملكرد كمي و كيفي اسانس گياه مريم گلي (Salvia officinalis L.) در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه آزاد اسلامي واحد شهركرد در سال 1395 اجرا شد. اسانس‌ به روش تقطير با آب با استفاده از كلونجر از برگ‌هاي خشك شده در سايه گياه مريم گلي كه در مرحله شروع گلدهي برداشت شده بودند، فرآيند استخراج انجام شد. اسانس هاي حاصل از تيمارهاي مختلف با استفاده از دستگاه كروماتوگرافي گازي (GC) و كروماتوگرافي گازي متصل به طيف سنج جرمي (GC/MS) مورد تجزيه فيتوشيميايي قرار گرفتند. اثرات سطوح مختلف آبياري تأثير معني‌داري بر عملكرد اسانس، مقدار 1و8- سينئول به عنوان تركيب اصلي و نيز تركيبات ليمونن و آلفا- هومولن داشتند. بيشترين عملكرد اسانس و مقادير تركيبات 1و8- سينئول (05/11 درصد)، ليمونن (67/2 درصد) و آلفا- هومولن (32/1 درصد) از فراواني آبياري 8 روز حاصل گرديد. احتمالاً چنين به نظر مي‌رسد كه افزايش فواصل آبياري با القاي تنش خفيف تا ملايم خشكي مي‌تواند در افزايش عملكرد و ويژگي‌هاي كمي و كيفي اسانس گياه دارويي مريم گلي مؤثر باشد.

Drought stress is as one of the most important limited factors that in agriculture systems can cause damage to growth, yield and secondary metabolites in medicinal and aromatic plants. A filed experiment to study on effect of irrigation frequencies, including 4, 6, and 8 every days on quantity and quality of the essential oil from the aerial parts of sage (Salvia officinalis L.) was done based on a randomized complete block design (RCBD) in three replications at the research field at Islamic Azad University of Shahrekord, southwestern Iran in 2016. The leaves of sage were harvested at early flowering and the essential oil from the dried leaves was subjected to hydrodistillation using a Clevenger-type apparatus. The essential oils under different treatments were analyzed by GC and GC/MS. Results indicated that irrigation frequencies levels had significant effects on essential oil yield and percentages of 1,8-cineole (as the main constituent in the oil), limonene and α–humulene. The highest yield of the essential oil and the maximum contents of 1,8-cineole (11.05%), limonene (2.67%) and α–humulene (1.32%) were obtained from treatment of eight every days of irrigation. Probably, it seems that increased irrigation intervals (mild drought stress) can be effective in quantitative and qualitative properties of essential oil from sage (Salvia officinalis L.).