پديد آورندگان :
مرسلي، نوش آفرين دانشگاه خليج فارس بوشهر , مهتدي، حسين دانشگاه خليج فارس بوشهر , فرع شيرازي، حيدر دانشگاه خليج فارس بوشهر
كليدواژه :
معناشناسي , روابط هم‌نشيني , روابط جانشيني , عذاب , قرآن كريم
چكيده فارسي :
دانش معناشناسي مطالعۀ علمي معنا است كه به تحليل معناي واژه‌ها با توجه به نظام معنايي آن مي‌پردازد. از مهم‌ترين راه‌هايي كه امروزه در علم معناشناسي مورد توجه ادب‌پژوهان واقع شده، تكيه بر روابط هم‌نشيني و جانشيني است؛ زيرا از طريق شبكه معنايي با بررسي واژگان در سياق آيات مي‌توان به معناي دقيقي از واژه دست يافت. واژۀ «عذاب» يكي از پر‌‌بسامد‌ترين واژگان قرآني محسوب مي‌شود. در پژوهش حاضر در پي آن هستيم به اين سؤال پاسخ دهيم كه مهم‌ترين هم‌نشين‌ها و جانشين‌هاي واژۀ عذاب چيست؟ با نگاهي معنا‌شناختي بر محور هم‌نشيني و جانشيني مي‌توان گفت كه اين واژه در قرآن كريم بر محور هم‌نشيني با واژگاني چون «كفر»، «ظلم»، «كبر»، «نفاق» و ... هم‌نشين شده است كه اين عوامل زمينه‌ساز عذاب مي‌شوند. در محور جانشيني نيز با واژگاني چون «خسر»، «حبط»، «عقاب»، «نار»، «جزاء» و ... داراي هم‌معنايي نسبي است كه هر كدام به نوعي، عذاب را نشان مي‌دهند. هدف از پژوهش حاضر بررسي واژۀ «عذاب» با روش توصيفي- تحليلي، مطالعات واژه‌‌شناسانه و تحليل از طريق هم‌نشيني واژه‌ها و جانشيني است؛ بنابراين پس از انتخاب واژۀ محوري «عذاب»، نخست هم‌نشين‌هاي پر‌‌بسامد اين واژه تعيين و سپس بر اساس هم‌نشين‌ها به جانشين‌هاي اين مفهوم پرداخته مي‌شود.
چكيده لاتين :
Semantics is the scientific study of meaning, which analyzes the meanings of words in terms of the semantic systems they belong to. One of the most important ways that has attracted the attention of literary critics is reliance on syntagmatic and pragmatic relationships because through the semantic network of a given word, its exact meaning can be obtained by examining the words, in case of the Qur'an in the contexts of ayahs. The word "azaab", i.e. torment, is one of the most frequent words in the Qur'an and in the present research, we tried to answer the question that which words are the most important collocates and substitutes of this word. Taking a semantic perspective on the syntagmatic and paradigmatic axes, it can be said that this word has collocated in the Holy Qur'an with words such as "kufr (disbelief)", "zulm (oppression)", "kibr (arrogance)", "nifaq (hypocrisy)", which are factors that bring about inflicting torments on humans. As for the pragmatic axis, the word in question is a near synonym of words such as "khasara (loss)", "habata (annulment of one's works)", "eqaab (consequence)", "naar (Fire (of hell))", and "jazaa' (punishment)", each of which in some ways represent torment. The present descriptive-analytical research thus aimed to investigate the term "azaab", relying on terminological studies and analysis through collocations and substitutions. Accordingly, first, the frequent collocations of the word under discussion were identified and then based on the collocations, the substitutions of this concept embodied as words were addressed.
