مطالعه آسيب‌هاي مربوط به تماميت جسماني از ديدگاه آسيب اجتماعي‌شناسي

The Study of Bodily Harms in the light of Zemiological Approach

در جوامع مدرن امروزي سياست‌گذاري‌هاي نامناسب اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و سياسي مايه گسترش آسيب‌هاي بدني شده است. سياست‌‌گذاري‌هاي عمومي نادرست مي‌تواند مايه افزايش جرايم عمدي عليه تماميت جسماني مانند قتل، خودكشي و سقط جنين شود. اين سياست‌ها همچنين مي‌تواند ارتكاب آسيب‌هاي غيرعمدي جسماني عليه اشخاص مانند آسيب‌هاي مربوط به ايمني، مصرف كالا و خدمات معيوب، آلودگي محيط زيست و حوادث رانندگي را افزايش دهد. در اين ميان، حقوق كيفري در مواجهه با آسيب‌هاي جسماني رويكردي دوگانه‌‌ دارد. حقوق كيفري در آسيب‌هاي ميان‌فردي و جزئي كه احراز رابطه استناد به سادگي امكان‌پذير است، مداخله مي‌كند. اما از موارد كلان و كلي ‌كه رابطه مستقيم ميان فعل و آسيب وجود ندارد به سادگي مي‌گذرد. آسيب اجتماعي‌شناسي اما در مقايسه با حقوق كيفري رويكردي كل‌نگرتر نسبت به مسائل اجتماعي دارد. اين رويكرد با آن‌كه مداخله حداكثري حقوق كيفري را به مثابه آسيب مي‌داند، به موضوعاتي كه حقوق كيفري به آنها توجه نمي‌كند، مي‌پردازد. آسيب اجتماعي‌شناسي به جاي تاكيد بر كيفر، اصلاح ساختارهاي اجتماعي و رويه‌ها را براي پيشگيري از آسيب‌ها پيشنهاد مي‌دهد. اين مقاله با روش توصيفي-تحليلي و با رويكردي انتقادي به موضع حقوق كيفري، آسيب‌هاي جسماني وارد به افراد در نتيجه سياست‌گذاري‌هاي عمومي را در دو حوزه آسيب‌هاي جسماني عمدي و غيرعمدي از چشم‌انداز مطالعات آسيب اجتماعي‌شناسي، مطالعه مي‌كند. مقاله با تشريح كاستي‌هاي نظام حقوقي ايران در برخورد با اين آسيب‌ها بر ضرورت توجه نگاه كل‌نگر به آسيب‌هاي اجتماعي، لزوم مداخله ديگر نهادهاي اجتماعي در كنار نظام عدالت كيفري و بهره‌گيري از پاسخ‌هاي اجتماعي تاكيد مي‌كند.

Abstract: In modern societies improper economic, political, social and cultural policies have resulted in widespread bodily harms. Improper policies increase the intentional bodily crimes such as murder, suicide and abortion. They also facilitate committing unintended physical harms against individuals, such as harms related to safety, consumption of faulty goods and services, environmental pollution and driving accidents. In tackling these harms, criminal law has a dual approach. Criminal law simply intervenes in interpersonal and minor harms where the relation between act and damage is easy to understand. However, in the absence of a direct and clear relationship between act and harm, it simply passes. Conversely, Zemiology, as an academic discipline, has a more holistic approach to social harms and macro damages which are the center of attention for zemiologists. While it presumes that maximization of criminal law intervention is a harm in itself, it criticizes criminal law for its focus on minor offences. It also emphasizes improvement of social structures and processes rather than punishment as the only means of fighting against harms. Taking a descriptive and analytical approach and relying upon a zemiological perspective, this article studies intentional and unintentional physical bodily harms and addresses the shortcomings of Iranian legal system in treatment of these harms. The article insists the necessity of a holistic approach to social harms and involvement of other social institutes for fighting against harms along with using social responses instead of mere punishment.