نشانههاي زمينريختي زمينساخت فعال در حوضه آجي چاي، شمال غرب ايران

Geomorphic Signatures of Active Tectonics in the Ajichai Drainage Basin NW Iran

شاخصهاي زمينريختشناسي زمين‌ساخت فعال، ابزار مفيدي براي بررسي تأثير فعاليت زمين‌ساخت در يك ناحيه است. محاسبه اين شاخصها به وسيله نرم‌افزارها، بررسي‌هاي سنجش از دور (به عنوان ابزار شناسايي) و به منظور بررسي اجمالي يك منطقه بزرگ از ديدگاه ناهنجاري‌هاي احتمالي مرتبط با زمين‌ساخت فعال سودمند است. اين روش به ويژه در مناطقي كه كار مطالعاتي كمي روي فعاليت‌هاي زمينساختي آن با استفاده از اين روش صورت گرفته است (حوضه آجي‌چاي)؛ مي‌تواند روش نو و مفيد باشد. بر اساس مقادير شاخص طول- شيب رودخانه (SL)، عدم تقارن حوضه زهكشي (AF)، انتگرال هيپسومتري (Hi)، نسبت پهناي كف دره به ارتفاع آن (Vf)، شكل حوضه زهكشي (Bs) و پيچ و خم پيشاني كوهستان (Smf)، شاخصي به نام زمينساخت فعال نسبي (Iat; Index of relative tectonics) حاصل شد كه تركيبي از شاخص‌هاي بالاست و خود به چهار رده تقسيم مي‌شود. مقادير به دست آمده براي Iat در منطقه مورد بررسي نشان داد كه، رده 2 (بالا) با مساحت 46/1045 كيلومتر مربع 26/11 درصد، رده 3 (متوسط) با مساحت 67/2940 كيلومتر مربع 67/31 درصد، رده 4 (پايين) با مساحت 30/5297 كيلومتر مربع 06/57 درصد از كل منطقه را اشغال مي‌كند. الگوي تقارن توپوگرافي عرضي (T) نيز براي ناحيه مورد بررسي محاسبه و نتيجه آن به شكل نقشه‌اي از بردارهاي T تهيه شد با مقايسه اين شاخص با نقشه رده‌بندي زمين‌ساخت فعال نسبي تطبيق نواحي رده بالا با پهنه‌هاي داراي مقادير بالاي عدم تقارن تأييد شد.

Geomorphic indices of active tectonics are useful tools to analyze of the active tectonics in a large area. These indices have the advantage of being calculate from the software and remote sensing packages over large area as a reconnaissance tool to identify geomorphic anomalies possibly related to active tectonics. This is particulary valuable in Ajichai basins where relatively little work on active tectonics based on this method was done, so this method is new and useful. Based upon valuable of the stream length-gradient index(SL), drainage basins asymmetry(Af), hypsometric integral (Hi), ratio of valley-floor width to valley height (Vf), drainage basins index shape (Bs), and index of mauntain front sinuosity (Smf), we used an overall index (Iat), that is a combination of the other indices that divides the landscape into four classes of relative tectonic activity. The moderate class of Iat is mainly in the class 2 (high), with 1045.46 Km2 ,11.26 percent, class 3 (moderate), with 2940.67 Km2 ,31.67 percent and with 5297.30 Km2 ,57.06 percent occupying of all zone. The stream network asymmetry (T) was also studied using morphometric measures of Transverse Topographic Symmetry. Analysis of the drainage basins and sub-basins in the study area results in a field of T-vectors that defines anomalous zone of the basins asymmetry. A comparison of T index clearly consist with the values and classes of active tectonics indices and the overall Iat index.