تحليل هندسي - جنبشي پهنه گسلي كلمرد در شمال ازبك‌كوه، ايران‌مركزي

Geometric- kinematic analysis of the Kalmard fault zone, north of Ozbak-Kuh, central Iran

گسل كلمرد يكي از گسل‌هاي مهم بنيادي ايران مركزي به شمار مي‌رود. كوه‌هاي ازبك‌كوه نيز با راستاي شمال ‌خاور جنوب ‌باختر در شمال بلوك طبس، در ورقه ايران مركزي در پهنه گسلي كلمرد قرار دارند. بنابراين تجزيه و تحليل‌ چين‌ها و گسل‌ها در اين پهنه دگرريخت شده مي‌تواند در درك تكوين زمينساختي اين ناحيه از ايران مركزي مفيد باشد. در اين مطالعه به منظور ارائه تصويري روشن براي درك تكامل ساختاري منطقه ازبك‌كوه، به انجام عمليات صحرايي و تجزيه و تحليل هندسي جنبشي گسل‌ها و چين‌ها و بررسي تكامل ساختاري آنها پرداخته شده است. نتيجه مطالعات نشاندهنده آن است كه در بازه زماني قبل از كرتاسه منطقه ازبك‌كوه تحت تاثير يك رژيم تنش فشارشي با روند عمود بر گسل كلمرد قرار داشته كه سبب تشكيل چين‌ها و گسل‌هاي موازي با روند سطح محوري آنها شده است، سپس با تغيير رژيم فشارشي به راستالغز راست‌بر در زمان سنوزوييك در جهت شمال‌ خاور جنوب‌ باختر، گسل‌هاي منطقه و صفحه محوري چين‌ها و ديگر ساختارهاي مرتبط با آنها تحت تاثير اين تنش امتدادلغز قرار گرفتهاند. به‌طور كلي الگوي هندسي و جنبشي گسل‌هاي منطقه مورد مطالعه با توجه به گسل‌هاي اصلي و گسل‌هاي r، p، rʹ و x از نوع برش ساده و فشارش موازي با پهنه دگرريختي است، كه در اين الگو، برش ساده الگوي غالب است و فشارش مولفه جزئي به نظر مي‌رسد. سازوكار گسل‌هاي منطقه مورد مطالعه نشان‌دهنده آن است كه دگرريختي كوه‌هاي ازبك كوه به سمت مراحل پاياني برش ساده بوده است. گام‌هاي متعدد دگرريختي، حركات برش ساده و شدت دگرشكلي در گستره مطالعاتي باعث شده است تا امتداد همه ساختارها به موازات پهنه گسلي اصلي در امتداد شمال‌ خاور جنوب ‌باختر قرار گيرند.

Kalmard fault is considered as one of the fundamental faults in central Iran zone. The Ozbak Kuh mountains with a NE-SW strike are located in central Iran in the Kalmard fault zone. Hence, analyze the folds and faults in this deformed zone can aid in the understanding of structural evolution of this area in central Iran. In this study, field operations and geometric-kinematic analysis of folds and faults, also study of their structural evolution are integrated in order to provide a better understanding of the structural evolution of the Ozbak Kuh area. The results display that before Cretaceous period the Ozbak-Kuh area was influenced by a compressional regime with a prependicular trend with respect to the Kalmrad fault that it caused the formation of folds and faults paralell to folds axial plane trends, after that compressional regime changing to a dextral strike slip regime in Cenozoic in direction of NE- SW, all structures in the study area such as, faults, folds axial plain and other related structures were influenced by the aforementioned strike slip stress. Generally the geometric- kinematic pattern of faults in the study area regarding to the major and R, P, R', and X faults is kind of simple shear and contraction parallel to deformed zone. In this pattern the simple shear is dominant and compression is trivial component. The mechanism of the faults in the study area shows that the deformation of the Ozbak Kuh mountains is toward the final stages of simple shear. The multiple steps of deformation, simple shear movements and intensity of deformation in the study area caused that the strike of all structures is to be in direction of NE-SW that it is parallel to the main fault zone.