تحليل مؤلفه‌هاي جغرافيايي و فرهنگي- اجتماعي مؤثر بر فرايند شكل‌گيري و توسعه محوطه باستاني شهريري

محوطه باستاني شهريري در مشكين شهر اردبيل يكي از شاخص‌ترين محوطه‌هاي شمال‌غرب ايران است. اين محوطه طي سه فصل كاوش باستان‌شناختي در سال‌هاي 1382،83،84 مورد مطالعه قرار گرفت. استقرار جوامعي با شيوه معيشتي نيمه كوچ‌نشيني در اين محوطه از دوره مفرغ متأخر و آهن قديم با ساخت معبدي اوليه شروع شده و در عصر آهن مياني با ساخت قلعه استحكاماتي و گورستاني وسيع در كنار معبدي با بيش از 500 سنگ افراشت انسان ريخت به اوج رونق رسيده است. پرسش اصلي پژوهش حاضر اين است كه چه متغيرهاي محيطي، جغرافيايي و فرهنگي- اجتماعي در فاز شكل‌گيري و توسعه محوطه شهريري در مكان‌گزيني و گسترس محوطه واجد اهميت بوده است. پژوهش حاضر با استناد به بررسي و كاوش‌هاي باستان‌شناختي محوطه بوده و تحليل و استدلال آن بر پايه مباني نظري باستان‌شناسي پهندشت است كه براي بررسي مقوله مكان از نظريه بوم‌شناختي كنت وات استفاده شده است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه فراهم بودن پنج شاخصه ماده، انرژي، فضا، زمان و تنوع ملزومات استقرار در اين محوطه در عصر مفرغ متأخر را فراهم آورده و در عصر آهن مياني نزديكي به راه‌هاي ارتباطي و انباشت ثروت در كنار عوامل پيش گفته باعث رونق و اوج محوطه گرديده است.