تحليل الگوي منطقه‌بندي آمايش سرزمين در ايران از پسامشروطه تا به حال

تا پيش از دوره پهلوي و به ويژه پهلوي دوم كه نخستين برنامه توسعه عمراني كشور تهيه شد، منطقه‌بندي توسط حكومت‌ها عموماً جنبه اداري و سياسي داشته و با هدف اصلي تسهيل در اداره امور كشور صورت مي‌گرفته است. با اين حال در سده اخير و به ويژه چند دهه گذشته به لحاظ پيچيده شدن ماهيت روابط و لزوم نظام‌بخشي به آن در قالب فضا، منطقه‌بندي ابعاد جديدي به خود گرفته است. منطقه مفهومي پيچيده و چند وجهي است كه با عنايت به تعاريف متعدد ارائه شده براي آن هنوز اتفاق نظر زيادي در خصوص آن شكل نگرفته است. به هر حال منطقه‌بندي فعاليتي آگاهانه و از روي تفكر به منظور تعيين نواحي همگن جهت برنامه‌ريزي و سياست‌گذاري است كه پايه برنامه‌ريزي، اجرا و نظارت بر طرح‌هاي مختلف سرزميني در قلمرو جغرافيايي كشورها محسوب مي‌شود. در اين مقاله به بررسي و ارزيابي سير تحول مطالعات منطقه‌بندي در سده اخير پرداخته شده است. ابتدا اشاره كوتاهي به وضعيت آمايش سرزمين كشورمان از ابتدا تاكنون و نگاهي اجمالي به سابقه آمايش سرزمين در برخي كشورها شده است. سپس بحث منطقه‌بندي در دوران بعد از مشروطه كه براي اولين بار قانون مدون در نظام برنامه‌ريزي ايران ظاهر مي‌شود، مطرح مي‌شود كه تمام منطقه‌بندي‌هاي پيش از انقلاب تشريح مي‌شود. در گام بعدي به بررسي و ارزيابي منطقه‌بندي پس از انقلاب تاكنون پرداخته مي‌شود. براي اين هدف از روش تحقيق تحليل- توصيفي و مرور كتابخانه‌اي استفاده شده است، همچنين با استفاده از نرم افزار ArcGis تمام نقشه‌هاي اين منطقه‌بندي را توليد و در انتها اشاره به چالش‌ها و كاستي‌هاي منطقه‌بندي در ايران شده است.