صفات رويشي و تركيبهاي اسانس Chaerophyllum macropodum Boiss در رويشگاههاي مختلف

Vegetative characteristics and essential oil of Chaerophyllum macropodum Boiss. in different habitats, Iran

Chaerophyllum macropodom از تيره Apiaceae داراي خواص آنتي اكسيداني و آنتي باكتريايي است. صفات رويشي اين گونه در 48 پلات استقرار يافته در چهار رويشگاه استانهاي تهران و البرز ثبت گرديد. اندامهاي هوايي اين گياه در مرحله گل دهي جمع آوري گرديد و پس از خشك نمودن آنها در سايه به مدت دو هفته، به روش تقطير با آب در دستگاه كلونجر اسانس گيري شد. اسانس حاصل با استفاده از دستگاههاي GC و GC/MS تجزيه و شناسايي گرديد. سه نمونه خاك از هر رويشگاه برداشت شد و بعضي از خصوصيات فيزيكي و شيميايي مورد اندازه گيري قرار گرفت. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه بين چهار رويشگاه از نظر صفات رويشي، خصوصيات خاك و تركيبهاي اسانس مشترك اختلاف معنيداري وجود دارد. تركيبهاي ترانس- بتا - اوسيمن، سيس- بتا - اوسيمن، فنچيل استات، آلفا - پينن، ميرسن، گاما - ترپينن و بتا - پينن تركيبهاي اصلي اسانس در هر چهار رويشگاه بودند. به منظور تعيين مهمترين عوامل در تمايز رويشگاه ها از روش PCA استفاده شد. نتايج نشان داد كه در تمايز رويشگاه ها خصوصيات زير بيشترين تأثير را دارند. رويشگاه مبارك آباد: تعداد بوته، آلفا - پينن، فنچيل استات، آهك، رس و اسيديته؛ رويشگاه چنار شرق: ترپينولون، ميرسن، ميانگين حداكثر دماي گرمترين ماه، ماده آلي و رطوبت اشباع؛ رويشگاه گاجره: گاما - ترپينن، پارا - سيمن، سيس- بتا - اوسيمن، ترانس- بتا - اوسيمن، حداكثر مطلق دما و ماسه؛ رويشگاه سيجان: بتا - پينن، حداقل مطلق دما، دماي سالانه و ميانگين حداقل دماي سردترين ماه.

Chaerophyllum macropodum belongs to Apiaceae family has antioxidant and anti-bacterial properties. Vegetative characteristics of the species on 48 plots located in four sites of Tehran and Alborz provinces were recorded. The aerial parts of Ch. macropodum were collected at the flowering stage from the sites and air-dried at room temperature for two weeks then subjected to hydrodistillation, using a Clevenger-type apparatus. The analysis of the essential oils was performed by using GC and GC/MS. Three soil samples were taken from each site and some physical and chemical characteristics were measured. Analysis variance results of data showed that there is a significant difference among the four sites from the viewpoint of growth characteristics, soil features and common components of essential oils. The major compounds of essences of the species in four sites were trans-β-ocimene, cis-β-ocimene, fenchyl acetate, α-pinene, myrcene, γ-terpinene and β-pinene. In order to determine the most important differentiating factors in sites PCA method was used. The results showed the following characteristics are the most effective in differentiating of the sites. Mobarakabad site: density, α-pinene, fenchyl acetate, TNV and pH; Chenar-e Shargh site: terpinolene, myrcene, the mean maximum temperature of the warmest month, OC and SP; Gajereh site: γ-terpinene, p-cymene, trans-β-ocimene, cis-β-ocimene, absolute maximum temperature and sand; Sijan site: β-pinene, absolute minimum temperature, annual temperature and the mean minimum temperature of the coldest month.