سنجش و ارزيابي تاب‌آوري ذينفعان محلي در مواجهه با خشكسالي (منطقه مورد مطالعه: روستاي نردين، شهرستان ميامي، استان سمنان)

Evaluating local beneficiary's resilience encountered with prolonged drought condition (Case study: Nardin village, Mayamey county, Semnan province)

ﻛﺸﻮر اﻳﺮان ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻗﺮارﮔﻴﺮي در ﻛﻤﺮﺑﻨﺪ ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ، به­‌شدت در ﻣﻌﺮض ﺧﺴﺎرات و آﺳﻴﺐﻫﺎي وارده از ﻣﺨﺎﻃﺮه ﺧﺸﻜﺴﺎلي مي­باشد و ﻣﻴﺰان آﺳﻴﺐﻫﺎي وارده ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدي، ﻣﺤﻴﻄﻲ و اﺟﺘماعي ﺑـﻪ ﻃﺮق ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻲﺷﻮد. ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﻴﺰان ﺗﺎب­آوري ﺟﻤﻌﻴﺖ و ﮔﺮوهﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ درﮔﻴﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻗﺪاﻣﻲ اﺑﺰاري در راﺳﺘﺎي ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از زاﻳﺶ ﻓﺎﺟﻌﻪاي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ زﻳﺴﺘﻦ در ﻧﻮاﺣﻲ ﭘﺮﺧﻄﺮ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ. در اين راستا هدف از مقاله حاضر سنجش تاب­آوري ذينفعان محلي (بهره­برداران منابع آب) در مواجه با خشكسالي در سطح روستاي نردين شهرستان ميامي استان سمنان مي­باشد كه با استفاده از معيارها و شاخص­ها در ابعاد مختلف اجتماعي- فرهنگي، انساني، اقتصادي، نهادي، فيزيكي و طبيعي، ميزان تاب­آوري بهره­برداران در مواجه با خشكسالي از طريق پرسشنامه تاب­آوري و با استفاده از نرم‌افزار SPSS سنجش شده است. روش تحقيق توصيفي- تحليلي است و حجم نمونه در تحقيق، طبق جدول مورگان، 28 نفر از بهره­برداران محلي برآورد شده است. نتايج يافته ها حاكي از آن است كه ميانگين تاب­آوري ذينفعان محلي روستاي نردين 95/2 است كه نشان مي­دهد تاب­آوري بهره­برداران اين روستا از ميانه مطلوب پايين­تر بوده و در وضعيت نامساعدي هستند. همچنين نتايج آزمون تي­تك نمونه­اي نشان داد كه اين افراد از لحاظ مولفه اجتماعي-فرهنگي، اقتصادي و طبيعي بيشترين ميزان تاب­آوري را داشته ولي از لحاظ مولفه­ نهادي داراي سطح پاييني از تاب­آوري مي­باشند. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻲ­ﺗﻮان ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮد ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺎﺧﺺ­ﻫﺎ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑـﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ ﺗﺎب آوري ذينفعان روﺳﺘﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد، ﻳﻜﻲ از ﺿﺮوري‌ﺗﺮﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎ جهت ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ ﻣﻲ­ﺑﺎﺷﺪ.

Iranian ecosystems are highly prone to prolonged drought condition. A drought has various economic, environmental, and social impacts. Assessing the resilience of involved human groups and population can assist managers to prevent permanent hazards. This study aimed to evaluate the resilience of local beneficiaries encountered with drought using various criteria and indices for social-cultural, human, economic, institutional, physical, and natural aspects in Nardin village, Semnan province. A questionnaire was used for data collection and the collected data was analyzed using SPSS software. A descriptive-analytic research type was used to collect data from 28 local beneficiaries based on Morgan table. This study revealed that average resilience of local beneficiaries of Nardin village was 2.95 that reflects their lower than optimum resilience. One-sample T-test showed that, although the locals have acceptable resilience in terms of social, cultural, economic, and natural aspects, regarding institutional aspects their resilience is rather low. We suggest focusing more on criteria and indices that enhance the resilience of rural beneficiaries to deal with prolonged drought conditions.