بررسي تأثير تشكيل بازار‌هاي محلي بر معيشت پايدار بهره‌برداران مراتع با استفاده از روش تاكسونومي عددي (مطالعه موردي: عشاير منتخب استان كرمان)

Investigating the role of the local marketing on sustainable livelihoods of ranchers using numerical taxonomy (Case Study: Nomads of Kerman province)

استفاده از رويكردهاي نوين براي رفع مشكلات عشاير كشور داراي اهميت فراوان بوده و بررسي اثر برخي عوامل كه در اقتصاد و معيشت آنها مؤثر است ضرورت دارد. يكي از مباحث جديد مي­تواند عرضه محصولات دامي و غيردامي عشاير در بازارچه­هاي محلي ­باشد. بنابراين ضرورت دارد كه تأثير اين بازارچه­ها بر معيشت پايدار عشاير ارزيابي شود. تحقيق حاضر با استفاده از روش تاكسونومي عددي و با در نظر گرفتن تجربيات و ديدگاه­هاي بهره­برداران مراتع و كارشناسان اداره­هاي منابع طبيعي و عشايري استان كرمان به مقايسه و اولويت‌بندي شاخص­هاي معيشت پايدار تحت تأثير تشكيل و توسعه بازارهاي محلي در مناطق عشايري پرداخته است. نتايج نشان داد كه از ديدگاه عشاير سرمايه مالي و اقتصادي و از ديدگاه كارشناسان سرمايه انساني بيشترين تأثيرپذيري را از تشكيل و توسعه بازارهاي محلي به خود اختصاص خواهند داد. همچنين نتايح رتبه­بندي شاخص­هاي معيشت پايدار از ديدگاه عشاير با استفاده از روش تاكسونومي عددي نشان مي­دهد كه شاخص­هاي سطح اشتغال، دسترسي به جاده، درآمد حاصل از توليد محصولات دامي، تنوع گونه­هاي گياهي، نيروي كار خانوادگي و تأمين نيروي كار از خارج از خانواده بترتيب با DL 043/0، 066/0، 079/0، 105/0، 118/0 و 122/0 بيشترين تأثيرپذيري را از تشكيل و توسعه بازارچه­هاي محلي دارند. اين در حالي است كه كارشناسان عقيده دارند كه شاخص­هاي نيروي كار خانوادگي، اسكان مسافران در مناطق عشايري، دسترسي به جاده، كميت علوفه، سطح اشتغال و دسترسي به آب آشاميدني بهداشتي به‌ترتيب با DL 058/0، 171/0، 176/0، 185/0، 209/0 و 219/0 بيشترين تأثيرپذيري را از تشكيل و توسعه بازارچه­هاي محلي به­خود اختصاص مي­دهند. با توجه به نتايج به‌دست آمده از اين تحقيق مي­توان بيان داشت كه تشكيل و توسعه بازارهاي محلي بر معيشت پايدار بهره­برداران مراتع تأثير خواهد گذاشت و باعث افزايش منافع عشاير و بهبود مطلوبيت جامعه خواهد شد.

Using new approaches to identify nomad problems and factors influencing their economy and livelihood have great importance. Trading livestock products in local markets may influence nomad’s economic condition, and assessing the impacts of these markets on sustainable livelihoods of nomads is highly required. Numerical taxonomy method was used to compare and prioritize sustainable livelihoods indicators that can be influenced by the formation and development of local marketing. We collected the experiential knowledge of experienced nomads and experts from the department of natural resources and the nomadic office in Kerman province. Nomads and experts believed that the financial condition and human capital have the higher impacts on the development of local markets than other studied factors. The ranking indicators of sustainable livelihoods of nomads by numerical taxonomy method showed that the employment ratio, accessibility, income from livestock production, diversity of plant species, family labor and labor from outside the family with DL of 0.043, 0.066, 0.079, 0.105, 0.118 and 0.122 had high impacts respectively on the development of local markets. However, the experts believed that family labor, accommodating tourists in nomad’s tents, accessibility, forage quantity, employment ratio, clean water accessibility with DL of 0.058, 0.171, 0.176, 0185, 0.209 and 0.219 had the high impacts on the development of local markets. This study highlights the importance of local markets on the sustainable livelihood of nomads and enhances their economic condition.