پديد آورندگان :
قربان نيا خيبري، وجيهه دانشگاه ملاير , ميرسنجري، مير مهرداد دانشگاه ملاير , لياقتي، هومان دانشگاه شهيد بهشتي
كليدواژه :
شهرستان دنا , متغيرهاي اوليه , شاخصهاي تركيبي ويژه , ارزيابي چند معياره , اكوتوريسم
چكيده فارسي :
با افزايش جمعيت و فشارهاي رواني حاصل از شلوغي شهرها، اكوتوريسم به عنوان يكي از راههاي كاهش فشارهاي حاصله بر مردم اهميت دوچنداني پيدا كرده است. ارزيابي توان اكولوژيك و شناسايي ظرفيتهاي طبيعي هر منطقه به همراه برنامهريزي صحيح ميتواند منجر به بهرهبرداري پايدار و مستمر از عرصههاي طبيعي گردد. در اين تحقيق پنج شاخص تركيبي ويژه اكوتوريسم، كه در تحقيقات داخلي تاكنون به آنها پرداخته نشده است، شامل شاخص توزيع حيات وحش (WDI)، شاخص جاذبه اكوتوريسم (EAI)، شاخص انعطافپذيري يا مقاومت محيط (ERI)، شاخص تسهيلات زير بنايي (IFI) و شاخص تنوع اكوتوريسم (EDI) براي شناسايي و اولويتبندي مناطق بالقوه توسعه اكوتوريسم در شهرستان دنا با بيش از 90 درصد عرصههاي طبيعي شامل مراتع و جنگلها مورد استفاده قرار گرفتهاند. بدين منظور ابتدا نقشه متغيرهاي اوليه شامل ارتفاع از سطح دريا، زيستگاه حيات وحش، تيپ و تراكم پوشش گياهي، كاربري اراضي و پوشش زمين، شيب دامنه، جهت جغرافيايي، حساسيت سنگ و خاك نسبت به فرسايش، حساسيت به وقوع زمين لغزش و زمين لرزه، عارضههاي جذب گردشگر و امكانات زيرساختي و نقشه شاخصهاي تركيبي ويژه ارزيابي پتانسيل اكوتوريسم در محيط سامانه اطلاعات جغرافيايي تهيه و بر اساس قابليتهاي اكوتوريسمي كلاسهبندي شدند. سپس اهميت نسبي شاخصها با استفاده از تكنيك فرايند تحليل سلسله مراتبي تعيين شده و در نهايت هم بر اساس روش تركيب خطي وزندار شاخصهاي تركيبي قابليت اكوتوريسمي شهرستان دنا تعيين شده است. نتايج نشان داد كه درصد اختصاص يافته به كلاسهاي مناسب (S1)، نسبتاً مناسب (S2)، تا حدي مناسب (S3) و نامناسب (S4) توسعه اكوتوريسم به ترتيب 7، 85، 7 و 001/0 درصد از كل مساحت منطقه است كه طبيعتاً اولويت توسعه با كلاس مناسب با مساحت حدود 12400 هكتار است كه پراكندگي مناسبي نيز در سرتاسر منطقه مورد مطالعه دارد. اختصاص تنها 001/0 درصد (2 هكتار) از كل مساحت منطقه مورد مطالعه در كلاس نامناسب توسعه اكوتوريسم حاكي از بكر بودن منطقه دنا و لزوم سرمايهگذاري در اين بخش از صنعت گردشگري در اين منطقه است.
چكيده لاتين :
Evaluating ecological and ecotourism capability along with proper planning can lead to sustainable utilization of natural areas. This study aimed to use five unique indicators of ecotourism including Wildlife Distribution Index (WDI), Ecotourism Attraction Index (EAI), Environmental Attraction Index (ERI), Infrastructure Facility Index (IFI), and the Ecotourism Diversity Index (EDI) to identify and prioritize potential ecotourism development in Dena County, with more than 90% of natural areas including rangelands and forests. Primary maps including altitude, habitat of wildlife, vegetation type and density, land use and land cover, slope, geographic aspect, rock and soil sensitivity to erosion, landslide and earthquake sensitivity, tourist attraction features and infrastructure along with maps of the specific hybrid indices of ecotourism potential assessment were produced in the GIS environment and classified based on the ecotourism capabilities. The relative importance of the indices on the ecotourism capability of the study area was determined using the Analytical Hierarchical Process (AHP), and linear weighting method of hybrid indices. The results showed that the percentages allocated to suitable classes (S1), relatively suitable (S2), to some extent suitable (S3) and unsuitable (S4) of ecotourism development in the study area were 7, 85, 7, and 0.001 percent respectively. Some 12400 hectare as good potential for ecotourism development distributed evenly in the study area. Very low unsuitable class of ecotourism development of the study area implies the pristine and high capacity of this area for ecotourism purposes. This result indicates investment for ecotourism improvements in this area is highly required.
