تغيير در تركيب و تنوع گونه‌اي مراتع نيمه‌استپي زاگرس تحت تأثير عمليات احياي بيولوژيك

Species composition and diversity changes in semi-Steppe rangelands of Zagros under biological restoration

ارزيابي تغييرات ايجاد شده در اكوسيستم­هاي مرتعي پس از اجراي عمليات احيا براي تعيين اثرات مثبت يا منفي پروژه ضروري مي­باشد. اين مطالعه به بررسي اثر عمليات مختلف احياي بيولوژيك بر تركيب و تنوع گونه­اي پوشش گياهي در مراتع نيمه­استپي زاگرس واقع در استان كهگيلويه و بويراحمد پرداخته است. نمونه­برداري از پوشش گياهي در سه منطقه نهال­كاري، كپه­كاري و چراي شديد (شاهد) به طور تصادفي- سيستماتيك با استقرار 120 پلات يك مترمربعي انجام گرديد. داده­هاي پوشش گياهي براي ارزيابي پاسخ تركيب پوشش گياهي، تنوع گونه­اي (سيمپسون، شانن- واينر)، غناي گونه­اي (مارگالف و منهينيك) و گروه­هاي گياهي (طول عمر، فرم رويشي، فرم زيستي و تيره­هاي گياهي) به اجراي عمليات احيايي مورد آناليز قرار گرفتند. نتايج آناليز واريانس نشان داد كه تنوع و غنـاي گونه­اي و برخي گروه­هاي گياهي در مناطق مختلف اختلاف معني­داري در سطح 5 درصد با هم­ديگر دارند. منطقه تحت عمليات احيايي (نهال­كـاري و كـپه­كاري)، از نظر كليه شاخــص­هاي تنوع و غناي گونه­اي و برخي گروه­هاي گياهي مانند گياهان چــندساله، همي­كريپتوفيت­ها، گندمي­ها، پهن­برگان علفي، تيره چتريان، گندميان و گل­سرخيان، بيشترين مقدار را به خود اختصاص داده و منطقه تحت چراي شديد كمترين مقدار را دارا بودند. آناليز RDA نشان داد كه تركيب گونه­اي منطقه تحت تأثير عمليات احيايي بيولوژيك بوده است به طوري كه گونه­هاي مهم و ارزشمند مرتعي مانند Ferula assa-foetida، Prangos ferulacea و Dorema aucheri بيش­ترين پاسخ را به عمليات احياي بيولوژيك در منطقه مورد مطالعه داشتند. به طور كلي نتايج حاصل از اين مطالعه نشان داد كه عمليات احياي بيولوژيك انجام شده در منطقه، تأثير مثبتي بر شاخص­هاي پوشش گياهي داشته است.

Evaluating the positive or negative effects of management practices in rangeland ecosystems is highly important for developing appropriate restoration plans. This study aimed to evaluate the effects of biological practices on species composition and diversity in semi-Steppic rangelands of Zagros in Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad Province. A random systematic method was used to collect vegetation data from 120 quadrates of 1 m2 in the sites under seedling planting, pit-seeding and heavy grazing condition. The species composition, diversity (Simpson, Shannon-Wiener), richness (Margalef and Menhinick) and functional groups (e.g. longevity, growth form, life form, and family) of various range sites were compared. The result of this study showed that biological restoration practices significantly influenced diversity, species richness indices and some functional groups (P <0.05). The sites under seedling planting and pit-seeding showed the highest species richness, diversity. The functional groups including perennials, Hemicryptophytes, grasses, forbs, Apiaceae, Poaceae, and Rosaceae family were more abundant in the treated sites compared to the heavily grazed site. RDA analysis showed that high range value species such as Ferula assa-foetida، Prangos ferulacea and Dorema aucheri were more abundant significantly compared to the control site. Overall restoration practices had positive effects on vegetation condition in the study area.