شناسايي اثرات اجراي طرح‌هاي مرتعداري از ديدگاه كارشناسان و مرتعداران (مطالعه موردي: شهرستان ايلام)

Evaluating the effectiveness of rangeland projects from experts and pastoralists perspectives in Ilam province

ارزيابي اثرات اجراي طرح­هاي مرتعداري ضمن مشخص نمودن نقاط ضعف و قوت، ميزان نيل به اهداف اوليه را معلوم مي­نمايد. اين بررسي از ديدگاه كارشناسان و مرتعداران به‌عنوان دو عنصر اساسي، درگير و موثر،مي­تواند نتايجي كاربردي در اختيار محققين قرار دهد. بر اين اساس در پژوهش حاضر به بررسي اثرات اجراي طرح­هاي مرتعداري شهرستان ايلام از ديدگاه كارشناسان و مرتعداران پرداخته شده است. جهت جمع آوري داده­ها بر اساس جدول مورگان 210 مرتعدار و 35 كارشناس بطور تصادفي مورد پرسش قرار گرفتند. با استفاده از نرم‌افزار SPSS.16 آزمون تحليل عاملي و من- ويتني به‌ترتيب به‌منظور شناخت اثرات طرح­هاي مرتعداري از ديدگاه كارشناسان و مرتعداران و مقايسه نظرات آنها در خصوص اثرات (اقتصادي، اجتماعي، زيست محيطي و مديريتي) اجراي طرح­هاي مرتعداري انجام شد. نتايج تحليل عاملي براي هردوگروه به‌ترتيب منجر به استخراج 4 عامل اثرات اقتصادي، زيست محيطي، اجتماعي واثرات مديريتي گرديد. نتايج آزمون من- ويتني نشان داد بين نظرات كارشناسان و مرتعداران در خصوص اثرات اجراي طرح­هاي مرتعداري اختلاف آماري معني­داري وجود دارد (p<0.05). با توجه به نتايج تحليل عاملي در پژوهش حاضر اثرات مديريتي به‌عنوان عامل آخر تعيين شد در نتيجه طرح‌هاي مرتعداري شهرستان ايلام كمترين اثرات را در خصوص عوامل مديريتي داشته­اند. بنابراين بايد به بهبود وضعيت مديريت اين طرح­ها پرداخت. و پس از مشخص كردن دلايل عدم موفقيت طرح‌ها در بخش مديريت براي پيش برد اهداف طرح­هاي مرتعداري برنامه­ريزي نمودند.

Assessing the effectiveness of rangeland projects assist managers to adopt their management practices. This study aimed to evaluate the effectiveness of rangeland projects in Ilam province from the perspective of experts and pastoralists. According to the Morgan table, 210 pastoralist and 35 rangeland experts were randomly selected and interviewed. Factor Analysis and Mann-Whitney test were used to analyze the effects of rangeland project on the economic and social condition of ranchers and environmental condition. According to the Mann-Whitney test, the perception of ranchers and experts about the effectiveness of rangeland projects varied significantly (P <0.05(. Factor analysis indicated that rangeland projects had the lowest impact on the management style of ranchers in the study area. Improving rangeland project effectiveness require considerable attention to enhance holistic management in the rangeland ecosystem.