تغييرات پوشش گياهي در مراتع احياشده با كشت جاشير (Prangos ferulacea) در منطقه دالورا و كلواري استان چهارمحال و بختياري

Vegetation changes in rangeland restored by Prangos ferulacea pit-seeding in Dalvara and Kalvary rangelands in Chaharmahal and Bakhtiari province

با ارزيابي و پايش پروژه‌هاي احياي مراتع مي­توان مسير تغييرات پوشش گياهي و ميزان موفقيت پروژه را تعيين كرد. در اين تحقيق اثر كپه­كاري با گونه جاشير (Prangos ferulacea) در دو زمان مختلف بر تركيب پوشش گياهي، غنا و تنوع گونه­اي در مراتع منطقه دالورا و كلواري در استان چهار محال و بختياري مورد بررسي قرار گرفت. پوشش گياهي در مرتع شاهد، و مراتع كپه­كاري شده با جاشير در سال 1386 و 1390 مطالعه شد. درصد پوشش گونه­هاي گياهي و نيز توليد و تراكم گونه جاشير در پلات­ها برآورد گرديد. نتايج نشان داد كه تراكم و درصد تاج پوشش گياه جاشير در توده كپه­كاري شده در سال 1386 به طور معني­داري بيشتر از كپه­كاري سال 1390 بوده است. ميزان زيتوده اين گياه شش سال پس از كپه­كاري (سال 1386) دو برابر زيتوده آن در دو سال پس از كپه­كاري (سال 1390) بوده است. از تعداد 71 گونه گياهي ثبت شده تعداد 39 گونه گياهي بين مناطق كپه­كاري و مرتع مجاور مشترك بودند. 14 گونه گياهي به طور معني­داري درصد تاج پوشش كمتري در مناطق كپه­كاري داشتند. گونه­هاي Chardinia orientalis، Hordeum bulbosum، Taeniatherum crinitum و Tragopogon longirostris در دو سال نخست كپـه­كاري افـزايش معـني­داري داشته اما با گذشت زمان كپه­كاري كاهش معني­داري داشتند. درصد تاج پوشش گندميان نيز در مناطق كپه­كاري جاشير به طور معني­داري كاهش يافت كه شش سال پس از كپه­كاري جاشير اين كاهش حدود 80 درصد بوده است. همه گياهان يكساله مرتع شاهد در مناطق كپه­كاري نيز حضور داشته اما به واسطه پوشش متراكم جاشير درصد تاج پوشش آنها كاهش معني­داري داشت. با گذشت زمان از انجام كپه­كاري كاهش مقادير شاخص­هاي تنوع و غناي گونه­اي مشاهده شد و كمترين اين شاخص­ها در كپه­كاري 1386 بوده است. شاخص­هاي تنوع و غنا با درصد تاج پوشش گياه جاشير همبستگي منفي معني­دار داشتند. نتايج اين تحقيق نشان داد هدف پروژه از نظر توليد علوفه برآورده شده اما اثرات آن بر پوشش گياهي مي­تواند با گذشت زمان از كشت اين گياه متفاوت باشد.

Monitoring and assessment of restoration projects could determine the vegetation dynamic and the success rate of he the project. This study aimed to evaluate the effects of Prangos ferulacea pit-seeding on species composition and species richness and diversity in Dalvara and Kalvary in Chaharmahal and Bakhtiari province in two different years. Cover percentage of the species and also the density and biomass of P. ferulacea were measured in two treated sites (one in 2007 and another in 2011) and one control site (no treatment). Results showed that the cover and density of P. ferulacea was significantly greater in the sites treated in 2007 than the sites treated in 2011. Also, six years after the treated site of 2007, the biomass of P. ferulacea was twice than that of 2011. A total of 71 species were recorded of which 39 species were common among the two sites. The cover percentage of 14 species significantly reduced in the treated sites. Chardinia orientalis, Hordeum bulbosum, Taeniatherum crinitum, and Tragopogon longirostris showed a significant increase in 2007 while they reduced significantly four years later. The cover percentage of grasses were decreased by 80 percent due to P. ferulacea pit-seeding in 2011. Although similar annual species were found in the treated and the control site, their cover percentage was reduced significantly in the treated site due to a dense stand of P. ferulacea. The species richness and diversity were reduced under P. ferulacea pit-seeding. These indices also showed a significant negative correlation with cover percentage of P. ferulacea. The result showed that this project increased forage production but the effects of P. ferulacea on vegetation characteristics varied considerably based on the time laps of post-pit-seeding.