بررسي كارايي مدل تعادل آب در برآورد توليد دراز مدت مرتع (مطالعه موردي: مراتع استپي حوزه شير كوه يزد)

Performance evaluation of the "water balance model" to estimate long-term production in rangeland of Shirkooh, Yazd province, Iran

توليد علوفه (ذي­توده هوايي قابل استفاده براي چراي دام) يكي از مهم‌ترين عوامل مؤثر بر ظرفيت چراست كه متأثر از نوسانات آب و هوايي است. استفاده از داده­هاي اقليمي يك روش آسان و كم­هزينه در برآورد توليد علوفه مي­باشد. در اين تحقيق به ‌منظور بررسي كارايي مدل‌هاي آماري در برآورد توليد درازمدت مرتع و يافتن ارتباط بين توليد گونه­هاي غالب و مورد تعليف دام با متغيرهاي اقليمي (بارندگي، دما، رطوبت، تبخير و تعرق واقعي و...)، در يك دوره آماري ده ساله (از سال 82 تا 92)، مدل تعادل آب و اقليم به روش FAO56 (با استفاده از نرم‌افزار Cropwat 8) و مدل‌ آماري رگرسيون (ساده و چندگانه) در مراتع استپي حوزه شيركوه مورد استفاده قرار گرفت. ارزيابي مدل برآوردي نشان داد كه دقيق‌ترين مدل در منطقه مدل براورد تبخير و تعرق واقعي با استفاده از نرم‌افزار Cropwat 8 مي‌باشد. با توجه به محاسبه تبخير و تعرق واقعي در دوره ده‌ساله ترسالي و خشك‌سالي مدل برآورد توليد علوفه مرتع تعيين شد (Y=1.69ETact+257.91) و بر اين اساس توليد علوفه 90/369 كيلوگرم بر هكتار برآورد گرديد. بنابراين مي‌توان بيان داشت كه تبخير و تعرق واقعي به‌عنوان عملكرد اقليمي يكي از فاكتورهاي اساسي در بهبود كارايي مصرف آب است. اين شاخص اقليمي مي‌تواند در مدل‌هاي مختلف برآورد بلندمدت توليد علوفه با توجه به بروز خشك‌سالي و ترسالي به‌منظور تعيين ظرفيت چراي دام در مرتع و توسعه صنعت بيمه جايگزين روش‌هاي معمول با براورد يك سال توليد گردد.

Forage production is influenced by rainfall fluctuation, and it determines the grazing capacity of rangelands. This study aimed to investigate the performance of the statistical model for estimating long- term production and to find the relation between the dominant species production with climate variables (e.g. rainfall, temperature, humidity, real evapotranspiration, etc.) in a period of 2003 to 2013 in Shirkouh watershed-Yazd province. The water and climate balance model (FAO56 method that was run by Cropwat software 8), and simple and multiple regression model were used to model forage production. Results indicated that evapotranspiration is the best predictive variable for estimating forage production (Y=1.69ETact+257.91). Average estimated forage production of the studied site was 369/90 kg/hec. Actual evapotranspiration is an appropriate index for water use efficiency. This study highlights the importance of actual evapotranspiration for estimating long-term forage production with different models, hence this index can be considered as a replacement for current short-term methods, and has a high capability for the insurance industry.