ديپلماسي آب ايران در قبال همسايگان

Iran's Hydro-diplomacy towards its Neighbours

منطقه غرب آسيا به دليل كمبود منابع آب همزمان با افزايش روزافزون جمعيت همواره در آستانه تنش و حتي بحران آب قرار داشته است. كمبود آب بر روابط سياسي بين كشورهاي منطقه نيز سايه افكنده و برخي اختلافات و حتي درگيري‌هايي را هم سبب شده است. كشور ايران نيز كه شاهد كاهش منابع آبي در اثر مصرف فزاينده آب است نياز به مديريت تعاملات خود با همسايگان از منظر آبي دارد. در اين رهگذر، قراردادهايي بر اساس حقوق برابر كشورهاي ذي‌نفع در استفاده از منابع آب مشترك طبق قواعد حقوق بين‌الملل و همكاري‌هايي هم در زمينه بهره‌برداري از منابع آب مشترك بين اين كشورها صورت پذيرفته است؛ اما همچنان اختلافات مربوط به بهره برداري از منابع آبي با برخي از كشورهاي همسايه نظير افغانستان بر قراردادهاي قبلي -كه در سايه قدرت انگلستان و ديگر ابرقدرت‌ها بر ايران تحميل شده بود- وجود دارد. اين پژوهش تلاش دارد با رويكرد تحليلي و كاربردي به اين پرسش پاسخ گويد كه ديپلماسي آب ايران در قبال همسايگان به تفكيك چيست و چه راهكارهايي براي فعال سازي ديپلماسي آب كشور در قبال كشورهاي همجوار وجود دارد.

The West Asia region has always been in the midst of tension and even a water crisis as a result of a shortage of water supplies simultaneous with the growth of population. The lack of water has caused some disagreements and even conflicts on political relations between the countries of the region. Iran, also witnessing a decrease in water resources due to rising water consumption, needs to manage its interactions with its neighbors from a hydro politics perspective. In this regard, agreements based on the rights of beneficiary countries in the use of common water resources have been concluded in accordance with international law and cooperation in the utilization of shared water resources between these countries has been realized, but there are still disputes regarding the exploitation of water resources with some neighboring countries, such as Afghanistan, due to previous contracts imposed on Iran by the United Kingdom and other superpowers. This research, through an analytical and applied approach, attempts to reply to the question that what is Iran's hydro diplomacy towards its neighbors and what strategies are needed to activate the country's hydro diplomacy towards neighboring countries.