ماهيت حقوقي طلاق توافقي در نظام حقوقي ايران

The Legal Nature of The Uncontested Divorce in Iran’s Legal System

يكي از نهادهاي حقوق خانواده و قانون حمايت از خانواده، نهاد طلاق توافقي‌ است. طبق اين نهاد زن و شوهر توافق خود را براي انحلال عقد نكاح و نيز حل و فصل تمام وابستگي‌هاي مالي و مسائل فرزندان مشترك به محكمه خانواده برده، با تحصيل گواهي عدم امكان سازش، زمينه جدايي خود را از يكديگر فراهم مي‌كنند. حقوق خانواده از شرع و فقه اقتباس شده است؛ ولي طلاق توافقي تا آنجا كه مورد بررسي قرار گرفته است، از شرع و فقه اقتباس نشده است و در حال افزايش تدريجي قابل توجهي است. ماهيت اين توافق بهدرستي معلوم نيست؛ برخي محققان آن را همان طلاق خلع و مبارات و برخي ديگر نهادي ويژه مي‌دانند. در اين مقاله سعي شده است ماهيت توافق و مقايسه آن با خلع و مبارات از منظر فقها و حقوقدانان بهطور نظري مورد بررسي قرار گيرد. نظريه مقرون به صواب اين است كه طلاق توافقي متفاوت با خلع و مبارات است؛ از طرفي خود ماهيت خلع و مبارات در نظر حقوقدانان مضطرب و اختلافي است. اكثريت ايشان با پيروي از قانون مدني آن را طلاق ميدانند، اما از فحواي كلامشان عقد بودن آن حاصل ميشود. بايد گفت اين توافق نه طلاق است، نه فسخ نكاح؛ بلكه خود داراي احكام و شرايط است و فقط از آثار طلاق تبعيت مي كند.

One of the issues in the family protection law is recognized as the uncontested divorce. The title is applied when the couples agree to get divorced in terms of compromise on children’s financial and parental support or settlement agreement. They would officially split up when a judicial certificate of divorce is presented at the family court. Although family law is adopted from Sharia but investigations show that in spite of its popularity, the term has never been mentioned in the scripture. For the ambiguous nature of this type of divorce, some jurists consider it as Khul’ or Mobarat whereas some are aware of the peculiarity of uncontested divorce nature. This article, investigating the differences between the uncontested divorce and Khul' and Mobarat, believes that the uncontested divorce has independently no common feature with Khul’ and Mobarat. It is neither divorce nor dissolution; however only in the divorce proceedings it follows the divorce rules.