تحليل مؤلفه‌هاي معرفت ديني از منظر استاد جوادي آملي

An Analysis of the Components of Religious Knowledge from the Viewpoint of Master Javadi Amoli

هدف: فكر و آگاهي براي انسان به‌عنوان يك موجود آگاه و مختار بسيار مهم است. براي جوامعي كه دين الهي را به‌عنوان عنصر اصلي زندگي خود پذيرفته‌اند، اين مسئله كه چه فكري، فكر ديني و چه معرفتي، معرفت الهي محسوب مي‌شود، بسيار اساسي است. هدف اين نوشتار بررسي چيستي معرفت ديني اسلامي از ديدگاه استاد جوادي آملي خواهد بود. اين مقاله مؤلفه‌هاي معرفت ديني و چگونگي حصول آن را از ديدگاه استاد معلوم مي‌كند. روش تحقيق در اين نوشتار، توصيفي - تحليلي است و از ديگر روش‌هاي پژوهش استفاده نمي‌شود.استاد جوادي عقل و نقل را دو وسيلۀ تحصيل معرفت ديني مي‌داند. از ديدگاه ايشان امكان ندارد كسي بتواند بدون پشتوانه‌هاي عقلي به متون ديني مراجعه كند و به معرفت ديني نائل شود. فهم متون ديني خالي‌الذهن براي هيچ‌كس اتفاق نمي‌افتد و طرفداران مكتب تفكيك كه چنين داعيه‌اي دارند، خود دچار اختلاف‌هاي فراواني در فهم متون ديني هستند. البته ايشان نظريۀ تكامل معرفت ديني را (كه عقل را معيار درستي و نادرستي فهم متون ديني مي‌داند) نيز نمي‌پذيرد.از نظر استاد سنجش عقلي و نقلي دو مؤلفه‌اي هستند كه در تعامل با هم، معرفت ديني را شكل مي‌دهند. سنجش عقلاني در قالب عقلِ مصباح و عقلِ منبع نمايان مي‌شود و سنجش نقلي در رجوع به الفاظ قرآن و سنت. اين دو مؤلفه در نماياندن معرفت ديني با هم تعاضد دارند و اگر بنا بر فرض محال، تعارضي رخ دهد، اين تعارض با ترجيح يكي بر ديگري حل مي‌شود.

Reasoning and knowledge are very important for the human as a conscious and self-determined creature. For the societies that have accepted the divine religion as the main element of their life, it is essential to know what thought is religious and what knowledge is divine. The purpose of this article is to examine the quiddity of the Islamic knowledge from the viewpoint of Master Javadi Amoli. The article at hand clarifies the components of religious knowledge and the way to achieve them from his viewpoint. The study has adopted a descriptive-analytical method of research, and has found that Master Javadi deems reason and narration as the two means of the attainment of religious knowledge. From his viewpoint, it is no possible for anyone to refer to the religious sources and be successful in attaining the religious knowledge without having an intellectual background. Understanding the religious texts with an empty mind cannot happen to anyone and the supporters of secularism – who claim to the contrary – have numerous disagreements among themselves in understanding the religious texts. Of course, Master Amoli does not either accept the theory of religious knowledge evolution, which sets the reason as the criterion for the accuracy or inaccuracy of one's understanding of religious texts. From the viewpoint of Master Javadi, intellectual and narrative assessments are the two components that interact to form the religious knowledge. The intellectual assessment is manifested in the form of Enlightening reason and Source reason, and the narrative assessment is exhibited in referring to the words of the Qur’ān and Sunna. These two components collaborate to reveal the religious knowledge, and even if – in an impossible supposition – there is a contradiction, this contradiction will be solved through the preference of one over the other.