كليدواژه :
راه ميانه , شونيَتا , مهايانه , مادهيه ميكه
چكيده فارسي :
طريق مهايانه شاخۀ بزرگي از دين بودايي است كه در كشورهاي چين، نپال، تبت، مغولستان، كره، تايوان، ويتنام و ژاپن پيروان بسيار دارد. اين آيين كه جديدتر از شاخۀ خواهر آن، يعني تهره‌واده (هينه‌يانه) به‌شمار مي‌رود، بر مبادي و اصولي مشابه با آن استوار است، اما بر برخي از آنها تأكيد بيشتري دارد و تفسيرهاي متفاوتي را از آنها ارائه مي‌دهد. نظريۀ خلأ و آموزه‌هاي وابسته به آن، اعتقاد به آرمان بُدهيستوه، وجود بدهيستوه‌هاي متعدد و تأكيد بر ياد كردن سوگند بدهيستوه و بالأخره طريق سرسپردگي يا بهكتي‌مارگه از برجسته‌ترين اصول شكل‌دهندۀ مهايانه، و وجه تمايز آن با تهره‌واده شمرده مي‌شوند. افزون بر اين، شاخۀ مهايانه بدون رد كردن متون مقدس هينه‌يانه، در هر يك از مكاتب متعدد خود داراي متون پذيرفته‌شده و مرجعي است كه بيان‌كنندۀ ديدگاه‌هاي آن مكاتب هستند. يكي از قديمي‌ترين جريان‌هاي فكري درون مهايانه، مكتب مادهيه‌ميكه (راه ميانه) است كه نظريۀ خلأ (شونيَه يا شونيَتا) از جملۀ اصول بنيادي آن به‌شمار مي‌رود و از همين‌رو، شونيه‌وادَه يا شونيَتاوادَه نيز ناميده مي‌شود. در اين مقاله كوشش بر آن است كه ضمن ارائۀ تاريخچۀ مختصري از شكل‌گيري طريق مهايانه و مكتب مادهيه‌ميكه، آموزۀ خلأ از ديدگاه اين جريان فكري - فلسفي تعريف و رابطۀ آن با ساير اصول مهايانه بررسي شود.
چكيده لاتين :
Mahāyāna is a large branch of Buddhism with numerous followers in China, Nepal, Tibet, Mongolia, Korea, and Japan. While emphasizing on the same principles as its sister branch, Thravāda, Mahāyāna views them in the light of different interpretations. The theory of Śunyatā (void) and its related teachings, the belief in the ideal of budhisatva and the existence of many budhisatvas, and the way of devotion or bhaktimārga are considered as the main constituting tenets of Mahāyāna, and its main differentiating points against Thravāda. Moreover, without rejecting the Thravādian scriptures, each Mahāyāna school has its own authoritative texts, which express its particular views. One of the oldest schools of thougt in Mahāyāna is Mādhyamika or the middle way. This school is also called Śūnyavāda or Śūnyatāvāda, because Śunyatā is considered as its basic principle. In this paper we are trying to reexamine this concept and its related teachings through the Mādhyamika texts, while giving a short history of the development of its philosophical thought.
