تحليل پوياي درجه ائتلاف و اعتبارسنجي نظريه تباني و ساختار كارا در صنعت محصولات شيميايي ايران

A Dynamic Modeling of Cooperation and Validation of Collusion and Efficient Structure Theories in Iran’s Chemical Production Industry

هدف محوري اين مطالعه اندازه گيري درجه تباني و بررسي اثرات آن بر سودآوري و تمركز در صنعت توليد مواد و محصولات شيميايي ايران است. بدين منظور از داده هاي نه زيربخش فعال كد چهاررقمي (isic) اين صنعت در بازه زماني 1393-1375 استفاده شده است. در اين تحقيق ضمن اندازه گيري درجه تباني با بهره گيري از روش گشتاورهاي تعميم يافته سيستمي دو مرحله اي (sysgmm) اثرات متقابل همكاري و ائتلاف بين بنگاه ها با سودآوري و تمركز مورد تحليل قرار مي گيرد. نتايج پژوهش با استناد به متوسط ضريب تباني نشان مي دهد كه بنگاه ها در خصوص قيمت و مقدار به همكاري با يكديگر مي پردازند. با افزايش تمركز علاوه بر آن كه ميزان تباني و ائتلاف بين بنگاه ها افزايش مي يابد رابطه غيرخطي بين تمركز و تباني نيز تاييد مي شود. از سوي ديگر، هرچند نتايج اين مطالعه گوياي اثرات مثبت همكاري، تمركز و كارايي بر سودآوري است، اما در اين ميان، تمركز و تباني نقش موثر و برجسته تري دارند. همچنين نتايج بررسي آزمون عليت گرنجري دميترسكيو هارلين نيز مويد آن است كه در صنعت توليد مواد و محصولات شيميايي عملكرد بازار هم متاثر از ساختار بازار (تمركز) و تباني (رفتار) بوده و هم از كارايي هزينه اي نشات گرفته است؛ بنابراين در اين صنعت هر دو فرضيه تباني و ساختار كارايي هزينه تاييد مي شود.

The main purposes of this study are measuring the degree of firm’s collusion and cooperation in the chemical industry. Moreover, dynamic effects of collusion and concentration in the profitability investigated to identify the role of collusion and efficient structure theories in this industry. To meet this end, the data of nine sub-sectors of Iran’s chemical industries in the 4-digit level have been used over the period of 1996-2014. In this research, the system generalized method of moments was used to analyze the degree of collusion and its interactions with profitability. Results indicate that firms cooperate with each other about the price and quantity of sale. Also, in this industry with increasing concentration in addition to increasing collusion the nonlinear relation between concentration and collusion confirmed. On the other hand, although the results confirmed positive effects of collusion, concentration and cost efficiency in profitability but concentration and collusion had a more prominent role. Also, the results of the Dumitrescu & Hurlin Granger causality test showed that in the chemical industry, the market structure (concentration) and collusion, as well as cost efficiency, were affected performance (profitability). So in this industry both collusion and the efficiency structure hypothesis verified.