جايگاه فطرت در انديشه‌هاي صدرالدين شيرازي

در آثار صدرا بحثي منسجم درباره فطرت انساني يافت نمي‌شود، ولي به طور پراكنده مباحث مهمي را در اين باب مطرح كرده است. واژه «فطرت» در آثار صدرا مفهوم‌هاي متعددي يافته است: استعداد تكامل، استعداد قوّه كسب معارف، وجود اندكاكي و اندماجي انسان در مرتبه ذات ربوبي و حالت اعتدالي روح. هرچند اخوان‌الصفا براي نخستين بار آموزهٔ خداشناسي فطري را در منبعي فلسفي مطرح كردند و ابن‌سينا و سهروردي نيز انديشه‌هايي قابل ارجاع به خداگرايي فطري دارند، ولي اين صدرا است كه با تمسك به نظريه اتحاد عاقل و معقول و به دست دادن تحليلي ويژه از فرآيند ادراك و ضميمه‌كردن نظريه ارجاع عليت به تشؤّن، تقريري جديد از خداشناسي فطري عرضه كرده است. اين تقرير از نخستين تلاش‌ها براي مستندسازي آموزه معرفت فطري خداوند، به انگاره‌هاي عقلاني و فلسفي محسوب مي‌شود. صدرا همچنين به فطري‌بودن برخي ادراكات همچون استحاله ترجيح بلامرجح، و نيز برخي گرايش‌ها همچون كمال‌گرايي، حقيقت‌طلبي، طاعت‌گرايي، معصيت‌ستيزي و ... در ساحت وجودي آدمي تصريح كرده است.