مشاغل و پايگاه‌هاي درآمدي ايرانيان زرتشتي در دوران قاجاري

Iranian Zoroastrians’ occupations and walks of life in Qajarid period

اقليت‌هاي ديني ساكن ايران، با آيين‌ها و باورهاي متفاوتشان، در شكل‌دهي به زيست‌جهان تاريخي مشترك و غنا و تكثر فرهنگي ايراني سهيم بوده‌اند. كوشش‌هاي ايشان براي حفظ هويت و بقا در ميان اكثريتي ديگركيش، گاه در حوزه‌هاي شغلي و حرفه‌اي هم نمود يافته‌است. در آنچه مي‌آيد، عمدتاً با تكيه بر گزارش‌ها و نگارش‌هاي سياحان غيرايراني، كه نوعاً جزئيات بيشتري را از زندگي اقشار عامه و عموم اقشار بازتاب داده‌اند، و نيز بر پايۀ شماري از اسناد و مدارك دربارۀ زرتشتيان، به‌عنوان اقليتي ريشه‌دار و باسابقه در ايران، كوشش شده حرفه‌ها و پايگاه‌هاي عمده و معروف درآمدي ايرانيان زرتشتي در دوران قاجاري، روشن شود. نتيجتاً، اين مشاغل و پايگاه‌ها در حوزه‌هايي حرفه‌اي كه زرتشتيان به تأثير سنت يا ساختارهاي صنفي محلي بيشتر به آن‌ها مي‌پرداخته‌اند، همچون تنجيم يا مشاغل غالباً يدي باغباني و بنّايي و ابريشم‌تابي و پشم‌بافي، يا مشاغلي كه وجاهت عمومي يا كارورزان مسلمان به‌نسبت كمتري را شامل مي‌شده‌اند، همچون صرافي و شيركچي‌گري، گونه‌بندي و افزون‌ بر آن‌ها، حرفه‌هايي هم كه به‌علت برخي محدوديت‌ها زرتشتيان از ورود به آن‌ها منع مي‌شده‌اند، همچون پيشه‌هاي نظامي و انتظامي يا مشاغل ديواني، معرفي شده‌اند.

Religious minorities of Iran have mainly participated in constituting Iranian historical communal lifeworld and cultural enrichment. Their endeavors to retain their identity and existence among an other-religion majority have occasionally been reflected in occupational and professional domains. In the present article, the main and prominent occupations and walks of life of Qajarid Iranian Zoroastrians, as followers of an ancient and genuine religion, have been investigated mainly based on the non-Iranian authors’ accounts and travel logs which typically comprise more details of life of popular classes. Besides, some documents about the Zoroastrians of the mentioned period have been used. In consequence, Zoroastrians’ main occupations have been categorized in the labors such as gardening, masonry, and silk weaving, which Zoroastrians do based on familial or local traditions, or careers like currency exchanging and winemaking, which have not been admirable in Muslims’ common sense. Furthermore, occupations which have somehow been forbidden for Zoroastrians, such as martial jobs, have also been described.