پديد آورندگان :
رستمي، سامان دانشگاه صنعتي نوشيرواني بابل - دانشكده مهندسي عمران - گروه مهندسي محيط زيست , اميني راد, حسن دانشگاه صنعتي نوشيرواني بابل - دانشكده مهندسي عمران - گروه مهندسي محيط زيست , عابسي، عزيز دانشگاه صنعتي نوشيرواني بابل - دانشكده مهندسي عمران - گروه مهندسي محيط زيست
كليدواژه :
ﺑﻨﺪر ﻋﺴﻠﻮﯾﻪ , ﺧﻠﯿﺞﻓﺎرس , رﺳﻮبﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ , راﻫﺒﺮد ﮐﯿﻔﯽ رﺳﻮب , ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻦﻫﺎي ﻧﻔﺘﯽ
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: فعاليت‌‌هاي اكتشافي استخراجي و پالايشگاهي در طول ساليان اخير زيان هاي زيادي به محيط زيست خليج‌فارس وارد كرده است. در تحقيق حاضر منطقه‌ي ويژه‌ي اقتصادي انرژي پارس در بخش شمالي خليج‌فارس كه محل تجمع انبوه تأسيسات استخراج، پالايش، فرآوري و صادرات نفت و گاز است مورد بررسي قرار گرفته است. همه‌ساله ميزان هاي متنابهي از انواع آلاينده‌هاي نفتي به ساحل هاي خليج فارس در اين محدوده سرازير مي‌شود. هدف از اين تحقيق، تعيين پراكنش و منبع دسته‌اي از آلاينده‌هاي نفتي خطرناك، تحت عنوان هيدروكربن‌هاي آروماتيك چند حلقه‌اي در محدوده بندر عسلويه است.مواد و روشها: تعداد 15 نمونه در اسفندماه سال 1394 با استفاده از نمونه‌بردار گرپ ون وين در 5 نيم‌خط به‌صورت عمود بر ساحل در محدوده‌ي فازهاي 1 تا 5 منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس برداشت شده است. رسوب ها در فويل‌هاي آلومينيومي بسته‌بندي و به آزمايشگاه منتقل شد. نمونه‌ها توسط دستگاه فريزدراير خشك شده و ذرات رسوبي ريزدانه (63µm≥) كه به دليل دارا بودن سطح ويژه بالا، قابليت بيشتري براي جذب آلاينده ها دارند، با استفاده از روش فيزيكي غربال شدند. در نهايت 16 تركيب از هيدروكربن‌هاي آروماتيك چند حلقه‌اي كه از نظر آژانس حفاظت محيط‌زيست آمريكا سمي شناخته‌شده‌اند توسط دستگاه كروماتوگرافي گازي با طيف‌سنج جرمي مورد خوانش قرار گرفت. به اين ترتيب ميزان حضور اين آلاينده ها در منطقه مشخص و پراكنش جغرافيايي اين تركيبها در سيستم اطلاعات مكاني با استفاده از نرم‌افزار ARCGIS ترسيم و منبع تركيبهاي آروماتيك مشاهده اي نيز به كمك شاخصهاي توسعه داده شده تعيين گرديد.
نتايج و بحث: مجموع غلظت 16 تركيب آروماتيك چند حلقه‌اي مورد تاكيد سازمان حفاظت محيط زيست آمريكا در ايستگاههاي مورد بررسي در گستره‌ي 46/6 تا 84/7 نانوگرم بر گرم وزن خشك تعيين شده است. منشأ اين تركيبها به كمك شاخصهاي توسعه داده شده پتروژنيك يا فسيلي تشخيص داده شده است. ريسك محيط زيستي حضور اين تركيبها در رسوبها نيز با كمك راهبرد كيفي رسوبهاي ايالت فلوريدا تعيين و مشخص گرديد. به‌جز Naphthalene و Acenaphthene، سطح غلظت ديگر هيدروكربن‌هاي مورد آزمايش پايين‌تر از سطح آثار آستانه‌اي مي‌باشد. سطح آستانه‌اي، غلظتي است كه پايين‌تر از آن، تاثيرهاي بيولوژيكي زيان بار در موجوداتي كف زي به‌ندرت مشاهده مي‌شود.
نتيجه گيري: مجموع غلظت تركيب هاي 16 گانه PAHs در سطح منطقه بيانگر آن بوده است كه غلظت هيچ يك از تركيب ها از دامنه پايين تاثيرها تجاوز نكرده بنابراين مي‌توان نتيجه گرفت كه احتمال رخداد آثار مضر و زيانبار براي موجودات كف زي در اين منطقه و به طبع آن براي ديگر موجودات زنجيره غذايي و انسان در انتهاي زنجيره كم است. با توجه به‌شدت بالاي رسوب‌گذاري و فرسايش و منشأ فسيلي آلاينده هاي مشاهده شده در سطح منطقه، آلودگي هاي پيشين شايد زيرلايه هاي رسوبي مدفون شده اند، به اين دليل ورود پيوسته آلودگي تاكنون نتوانسته سبب آلودگي شديد رسوب هاي سطحي گردد.
چكيده لاتين :
Introduction: During the last years, oil and gas exploration, extraction and refinery activities caused a lot of damage to the sensitive environment of the Persian Gulf. In the current study, the Pars Special Economic Energy Zone in the northern Persian Gulf was investigated, where oil and gas explorations, extractions, refineries and export infrastructures are concentrated. Each year, large amounts of petroleum-related pollutants discharge into the Persian Gulf in this region. In this research, the spatial distribution and the origin of oil-associated hazardous pollutants i.e., Polycyclic Aromatic Hydrocarbons (PAHs) in Assaluyeh Port were investigated.
Material and methods: Fifteen samples of the surface sediment of the study area were collected in March 2016, using the Van Veen Grab sampler in five half lines perpendicular to the coast in phases one to five of the Pars Special Economic Energy Zone. Samples were packed in aluminum foils and transferred to the laboratory. Using freeze-drying process, the water was removed from the samples. Pollutants tend to accumulate in fine sediment particles due to the high specific surface area of these particles, and therefore, fine-grained particles (≥63 μm) were separated by physical screening. Finally, 16 compounds of PAHs, which are known as the toxic compounds by the U.S. Environmental Protection Agency (USEPA), were analyzed with gas chromatography-mass spectrometry. Total concentrations of the compounds were measured and their spatial distribution was illustrated using ArcGIS software. The origin of the observed Aromatic Hydrocarbons was also estimated using some indices.
Results and discussion: Total concentrations of the 16 compounds ranged from 46.6 to 84.7 ng/g dry weight in the sampling stations. The source of compounds was identified using certain petrogenic multiple indices Furthermore, the environmental risk of the presence of these compounds was estimated using the sediment quality guidelines of the state of Florid. It was shown that except for Naphthalene and Acenaphthene, concentration levels of other PAHs were lower than the threshold level, which is the concentration that destructive biological effects in benthic communities is rarely expected.
Conclusion: Total concentrations of 16 PAH compounds in the study area showed that the concentration of no compound exceeded the concentration of Effects Range, so it can be concluded that the possibility of harmful effects on benthos communities and other organisms in the food chain and also humans at the top of the chain is low. Considering the high rates of sedimentation and erosion and also the fossil origin of the pollutants, it seems that contaminations are continuously being buried under the new layers of sediment in the study area. Therefore, the continuing source of pollution could not cause serious contamination in the surface sediment of the region.
