بررسي گرده شناسي جنس Crocus L. Iridaceae با تاكيد بر تاكسونومي در ايران

The palynological studies of Crocus L. (Iridaceae) with emphasis on taxonomy in Iran

زعفران بعنوان يك جنس شاخص از زيرخانوادهCrocoideae Burnett. و متعلق به خانوادهIridaceae داراي حدود 100 گونه در دنيا مي باشد. اين جنس در ايران نيز داراي 8 گونه از دو زيربخش Crocus و Nudiscapus است. بدليل اهميت شواهد گرده شناختي و نقش آن ها در تمايز تاكسونوميكي اين جنس و نيز فقدان مطالعات جامع در اين حوزه در ايران، موضوع فوق مورد بررسي قرار گرفته است. نمونه هاي گرده اي اين مطالعه با استفاده از ميكروسكپ الكتروني نگاره (SEM) عكس برداري شدند. بر اساس ارزيابي هاي انجام شده، دانه هاي گرده ­ي اين جنس در رده متوسط تا بزرگ طبقه بندي مي گردند. علاوه بر اين، انتشار دانه هاي گرده بصورت monad (منفرد) و شكل كلي آنها spheroidal (كروي) مي باشد. همچنين الگوي منافذ spiraperture (شامل يك يا چند منفذ مارپيچي) از مارپيچي منفرد پيوسته تا چندين مارپيچ نامنظم و ناپيوسته متغير و بوضعيت فرورفته و عميق تا سطحي متنوع مي باشند. ديواره ي دانه هاي گرده در تاكسون هاي مطالعه شده intectae (فاقد تكتوم) است و داراي تزئينات microechinate (ريزخاردار) مي باشد. نتايج اين مطالعه نشان مي دهد كه صفات گرده شناسي در تمايز بخش ها كارآمد است و در بسياري از موارد مي توانند در جدايي گونه ها و نيز تعيين مرز بين گونه اي مؤثر باشند. با اين وجود، شواهد گرده شناسي غالبا بعنوان صفات كمكي و تأييد كننده محسوب مي شوند. بنابراين بكار گيري آن ها همراه با ساير شواهد تاكسونوميكي، مي تواند در تعيين محدوده­ي گونه اي و نيز مرز گونه ها تأثير گذار باشد.

The saffron as a well-known genus of tribe Crocoideae Burnett. belonging to large family of Iridaceae including about 100 taxa in the world. Mentioned genus comprised of 8 species belonging to 2 sections as follow Crocus and Nudiscapus in Iran. The taxonomic value of palynology is well known in Iridaceae. Because of importance of these evidence as well lack of palynological studies on saffron, a detailed study on pollen grains seems to be necessary. Samples were photographed by SEM. Besides, pollen grains are classified in medium to large categories. Moreover shed in monad. Besides including continuous spiral apertures as well non continuous apertures. Moreover pollen grains showing shallow and deep furrows. Pollen wall is classified in intectate class and showing microechinate sculpturing. Our results showing that palynological characteristics are efficient in differentiation of sections. Regardless, recent evidence (pollen characteristics) dominantly, accompanied with other characters can be useful in delimitation of taxa.