تنوع ريختي درون گونه‌اي و ميان گونه‌اي در جنس گزنه (Urtica L.(Urticaceae)) و ارائه كليد و شرح‌هايي جديد براي گونه‌هاي آن در ايران

Intra and inter-specific morphological variations in the genus Urtica L. (Urticaceae), new key and new descriptions for species in Iran

جنس گزنه با نام علمي Urtica L.از تيره Urticaceae، مي‌باشد. در جديدترين مطالعه مربوط به اين جنس در ايران 3 گونه‌ شامل U. dioica L.، U. urens L. و U. pilulifera L. گزارش شده است. مطالعه كنوني به منظور بررسي تنوع بين گونه اي و درون گونه اي بر اساس داده‌هاي ريخت‌شناسي در جمعيت هايي از گونه‌هاي اين جنس در ايران به روش تاكسونومي عددي انجام گرفت. بدين منظور 13 جمعيت از 3 گونه بر اساس 60 صفت ريخت شناسي اندامهاي رويشي و زايشي مورد بررسي دقيق قرار گرفته و براي هر فرد جدول ويژگيهاي ريخت‌شناسي و كدبندي صفات تكميل گرديد. تجزيه و تحليل آماري و ارزيابي تاكسونومي عددي بر روي داده‌هاي بدست آمده با استفاده از نرم‌افزار SPSS- VER. 16 انجام گرديد. بر اساس نتايج بدست آمده، كليد جديد شناسايي گونه و شرح هاي جديد گونه ها براي جنس گزنه در ايران تهيه گرديده كه در آن علاوه بر تكميل ويژگيهاي ريخت شناسي ذكر شده در منابع و فلورهاي پيش از اين، از نتيجه مطالعه ريزريخت شناسي نويسندگان مقاله حاضر مربوط به دانه گرده و فندقه نيز بخوبي استفاده شده است، همچنين عدم حضور گونه U. cannabina L. در فلور ايران در اين مطالعه نيز تائيد شده است.

Urtica L. (Urticaceae) including U. dioica L., U. urens L. and U. pilulifera L. in Iran. The present study has been conducted for morphological investigations in Urtica populations concerning intra and inter-specific variation in Iran by using numerical taxonomy method. 13 populations from three species scrutinized based on 60 quantitative and qualitative morphological characters of vegetative and reproductive characteristics. The obtained data from morphometric characteristics table were statistically analyzed in terms of numerical taxonomy using software SPSS- VER. 16. Based on the obtained results, evaluation of phenetic relationships from the clustering, showed distinctness of the Urtica species. New key and new descriptions for species were prepared for Urtica L. in Iran, that in addition to completing the morphological characteristics mentioned in previous flora, the characteristics related to the nut and the pollen grain features have been also used as well for the first time. Based on this study U. cannabina L. species unaccepted for flora of Iran as previous recent study.