تاثير شاخص‌هاي توسعه بر درآمدهاي مالياتي ايران (با رويكرد هم‌انباشتگي)

Influence of Development Indicators on the Tax Revenues of Iran (Cointegration Approach)

سهم ماليات از كل درآمدهاي عمومي‌در ميان كشورها، متفاوت است و عوامل اصلي كه به عنوان علّت تفاوت در ساختار مالياتي مورد بحث قرار گرفته است، سطح توسعه كشورهاست كه به طور معمول توسط توليد ناخالص داخلي سرانه، تخصص مولد يا ساختار اقتصاد؛ عوامل خارجي مانند سطح سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي و تجارت نشان داده مي‌شود. ميزان بدهي عمومي‌ و سياست‌هاي عمومي، از جمله نرخ ارز، تورم و سياست‌هاي مالي، كارايي دولت و عوامل سازماني مانند ثبات سياسي، پاسخگويي و شفافيت، حقوق مدني و سياسي، سطح تحصيلي، هزينه‌هاي عمومي‌صرف شده جهت آموزش و ...نيز عوامل تعيين كننده درآمد مالياتي هستند. هدف اين مطالعه، بررسي تأثير شاخص‌هاي توسعه بر درآمدهاي مالياتي ايران طي دوره زماني 93-1358 بر اساس روش خودرگرسيون با وقفه‌هاي گسترده (ARDL) بوده است. بر اساس نتايج بدست آمده از اين مطالعه، افزايش توليد ناخالص داخلي سرانه در كشور بر نسبت ماليات مستقيم به توليد ناخالص داخلي تأثير مثبت اما بر نسبت ماليات غيرمستقيم به توليد ناخالص داخلي تأثير منفي و معناداري گذاشته است. همچنين تأثير شاخص توسعه انساني، بر نسبت ماليات مستقيم و ماليات غيرمستقيم به توليد ناخالص داخلي، مثبت و معنادار و اثر شاخص نابرابري توزيع درآمد يعني ضريب جيني بر نسبت ماليات مستقيم و ماليات غيرمستقيم به توليد ناخالص داخلي، منفي و معنادار بوده است. در نهايت، تأثير شاخص تركيبي توسعه بر نسبت ماليات مستقيم به توليد ناخالص داخلي و همچنين نسبت ماليات غيرمستقيم به توليد ناخالص داخلي مثبت و معنادار بوده است. همچنين درآمدهاي نفتي كشور تأثير منفي و معناداري بر نسبت ماليات مستقيم و ماليات غيرمستقيم به توليد ناخالص داخلي دارد.

The share of taxes to total public revenues differs among countries, and the main factors that have been discussed as the cause of the difference in the tax structure are the level of development of countries that are typically represented by gross domestic product per capita, productive expertise, or the structure of the economy; external factors such as the level of foreign direct investment and trade. The amount of public debt and public policies, including exchange rates, inflation and fiscal policies, government efficiency and organizational factors, such as political stability, accountability and transparency, civil and political rights, education levels, general expenses for education, etc, are also determinants of tax revenue. The purpose of this study was to investigate the effect of development indicators on the tax revenues of Iran during the period of 1979- 2017 based on the Autoregressive Distributed Lag Model (ARDL) method. Based on the results of this study, the increase of per capita GDP in the country has a positive effect on the ratio of direct taxes to GDP, but has a negative and significant effect on the ratio of indirect tax to GDP. Also, the impact of the human development index on the ratio of direct taxes and indirect taxes to GDP is positive and significant and the effect of the index of inequality of income distribution, that is the Gini coefficient, on the ratio of direct taxes and indirect taxes to GDP, was negative and significant. Finally, the effect of the combined development index on the ratio of direct taxes to GDP as well as the ratio of indirect tax to GDP has been positive and significant. Also, the country's oil revenues have a negative and significant effect on the ratio of direct taxes and indirect taxes to GDP.