اثر سياست‌هاي مالياتي بر اقتصاد زيرزميني: الگوي DSGE

هدف از اين تحقيق برآورد ميزان اقتصاد زيرزميني و همچنين بررسي اثر سياست‌هاي مالياتي مختلف بر اقتصاد زيرزميني در ايران است. براي اين منظور، يك الگوي تعادل عمومي پوياي تصادفي با حضور اقتصاد زيرزميني طراحي شد و داده‌هاي فصلي سال‌هاي 1393-1360 براي برآورد مورد استفاده قرار گرفت. نتايج نشان داد كه به‌طورِ متوسط 23 درصد از مصرف خانوارهاي كشور طي دوره مورد بررسي از محل كالاهاي زيرزميني تأمين شده است كه حدود 17 درصد از اين كالاهاي زيرزميني از طريق واردات زيرزميني يا قاچاق به كشور وارد شده‌اند. براساس اين، متوسط ميزان قاچاق و توليد زيرزميني در كشور طي دوره يادشده به ترتيب معادل 29023 ميليارد ريال و 141702.5 ميليارد ريال برآورد شده است. همچنين به استناد نتايج اين پژوهش، متوسط سهم اشتغال زيرزميني از كل اشتغال كشور حدود 18 درصد بوده است. افزون ‌بر اين، متوسط ميزان فرار مالياتي در اين تحقيق با در نظر گرفتن درآمد ازدست­رفته دولت از محل ماليات بر مصرف، واردات و مزد و حقوق، معادل 8/ 17درصد متوسط درآمد مالياتي دولت طي اين دوره تخمين زده شده است. براساس نتايج پژوهش، از چهار تكانه مالياتي مورد بررسي (ماليات بر دستمزد، ماليات بر مصرف، ماليات بر سود و ماليات بر واردات) كه سبب افزايش توليد زيرزميني مي‌شوند، ماليات بر سود و ماليات بر واردات به ترتيب بيشترين تأثير را بر افزايش اقتصاد زيرزميني داشته‌اند. همچنين بررسي اثرات تكانه­هاي مالياتي بر توليد زيرزميني و توليد رسمي نشان داد كه شدت و طول دوره اثرگذاري تكانه‌هاي مالياتي بر توليد زيرزميني از توليد رسمي بيشتر است.