تاثير تغييرات قيمت‌هاي نسبي بر نابرابري توزيع درآمد در ايران

The Effect of Relative Price Changes on Income Distribution

افزايش قيمت كالاها و خدمات، هزينه‌‌ زندگي خانوارها را به نسبت اوزان كالاها در سبد مصرفي هر خانوار تغيير مي‌دهد. بسته به آنكه تورم از ناحيه كالاهاي ضروري كه در سبد مصرفي خانوارهاي كم‌درآمد سهم بيشتري دارد، اتفاق افتاده باشد يا كالاهاي كمتر ضروري كه سهم بيشتري در سبد خانوار با درآمد بالا دارند، توزيع به ترتيب به زيان خانوار كم‌درآمد يا با درآمد بالا تغيير مي‌كند. در تعديل اثرات تورم به‌طور معمول از شاخص قيمت مصرف‌كننده (CPI) استفاده مي‌شود. اين شاخص تغييرات قيمت‌ها را براساس الگوي مصرفي خانوار با درآمد متوسط در نظر مي‌گيرد؛ حال ‌آنكه خانوارها در دهك‌هاي درآمدي مختلف داراي الگوي مصرفي متفاوتي هستند. براي رفع اين نارسايي، مقاله حاضر تاثير تغييرات نسبي قيمت‌ها بر توزيع درآمد (هزينه) حقيقي را براساس شاخص قيمت ويژه خانوار (HSPI) كه با استفاده از اوزان كالاهاي در سبد مصرفي هر خانوار محاسبه مي‌شود براي دوره 1394-1386 مدنظر قرار داده است. براي سنجش نابرابري از ضريب جيني به روش آگوانگ استفاده ‌شده است. نتايج نشان مي‌دهد در دوره‌هايي كه شدت افزايش قيمت گروه خوراكي‌ها نسبت به ساير گروه‌ها بيشتر بوده است، ضريب جيني هزينه حقيقي خانوارها به ترتيب براساس شاخص ويژه خانوار (HSPI) و شاخص قيمت مصرف‌كننده (CPI)، بزرگ‌تر از ضريب جيني هزينه اسمي است. قيمت نسبي بالاتر در گروه خوراكي‌ها با توجه به وزن بالاتر اين گروه از كالاها در سبد مصرفي خانوارهاي كم‌درآمد، توزيع را به زيان گروه فقير، تغيير داده است.

Supportive policies that lead to significant relative price changes have widespread impact on income distribution that cannot be considered by adjusting expenditures with the consumer price index. While households have different consumption patterns in different income deciles, the Consumer Price Index (CPI) measures changes in prices based on the pattern of consumption in the average-income households. To overcome the issue, this paper examines the impact of relative price changes on distribution of real income (real expenditure) based on the HSPI Index, which is calculated using the weights of goods in each household’s basket. The period under study is 2007-2015. To measure inequality, the Gini coefficient is used based on Ogwang method. The results show that in periods that price of foods increase more than other categories, income inequality is the more when calculated, respectively, based on Household Specific Price Index (HSPI) and Consumer Price Index (CPI) than Gini coefficient based on nominal expenditures. Because of higher share of foods in consumption basket of low-income households, higher relative price of this category leads to worsening of income distribution and loss of welfare for low-income class.