بررسي عوامل موثر بر شدت هزينه‌هاي تحقيق و توسعه در ‌كارگاه‌هاي صنعتي ايران

Analyzing Determinants of R&D Intensity in Iranian Manufacturing Firms

در اين مقاله تلاش شده است تا عوامل اثرگذار بر هزينه تحقيق و توسعه در صنايع ايران شناخته شود تا با شناسايي آن‌ها بتوان در مطالعات بعدي، سياست‌هايي را براي افزايش هزينه‌هاي تحقيق و توسعه تجويز كرد. با توجه به مباني نظري و مطالعات پيشين، عواملي مانند اندازه بنگاه، نيروي انساني تحصيلكرده، سود بنگاه، سرمايه‌گذاري بنگاه، شاخص درجه باز بودن تجاري صنايع و رشد ارزش افزوده اسمي به عنوان متغيرهاي اثرگذار در مدل وارد شدند. معادلات رگرسيون پژوهش با استفاده از داده‌هاي مربوط به صنايع كارخانه‌اي ايران برحسب كدهاي دورقمي ISIC براي صنايع با سطح تكنولوژي بالا، متوسط و پايين در بازه زماني 1393-1374 برآورد شد. نتايج برآورد معادلات شدت تحقيق و توسعه در بخش صنعت در ايران نشان مي‌دهد كه در صنايع با تكنولوژي بالا، ‌كارگاه‌هايي كه نسبت بالاتري از كاركنان آن‌ها داراي تحصيلات دانشگاهي هستند از نظر تجاري بازتر هستند، داراي اندازه بزرگ‌تري بوده و نسبت تشكيل سرمايه به ارزش افزوده بيشتري دارند و به طور متوسط سهم بالاتري از ارزش افزوده خلق شده را صرف تحقيق و توسعه مي‌كنند. يافته‌هاي اين مقاله نشان مي‌دهد كه عوامل مهمي مانند سودآوري و رشد ارزش افزوده تاثيري بر تصميم بنگاه‌ها به هزينه كردن تحقيق و توسعه در اين صنايع نداشته است. در صنايع با سطح تكنولوژي متوسط و پايين هيچ يك از متغيرها از معناداري برخوردار نبوده‌اند كه نشان مي‌دهد در ايران اين صنايع هنوز به مرحله‌اي نرسيده‌اند كه تحقيق و توسعه در راهبردهاي آن‌ها نقش مهمي داشته باشد. بر اين اساس با توجه به عوامل بسيار متفاوت اثرگذار بر تصميم بنگاه‌ها به تحقيق و توسعه برحسب سطح فناوري، اتخاذ سياست‌هاي جداگانه براي صنايع با هر يك از اين سه سطح تكنولوژي در ايران ضروري به نظر مي‌رسد.

Research and development expenditure is a key indicator of resources allocated to science and technological activities, so knowledge about its features and factors underlying firm decision about R&D expenditures have great importance. According to international comparisons, R&D intensity in Iranian manufacturing firms is low compared to developing countries and emerging-market economies. Therefore, the aim of the paper is to analyze factors determining R&D intensity in Iranian manufacturing firms. Using data covering 1995-2014 based on two-digit ISIC data of Iranian manufacturing firms, we have developed a panel-data model to analyze R&D intensity. Our results show that high-tech companies with higher ratio of human resources with tertiary education are more open to foreign trade, have greater size and also have higher ratio of investment to value-added. The results show that profitability of high-tech companies and their value-added growth have no significant effect on their decision to make R&D activities. In mid- and low-technology companies, none of explanatory variables has significant effect on R&D intensity. This shows that these industries in Iran are not developed enough to be sensitive about R&D in their strategies. Based on these results and considering very different variables that affect decisions of companies about R&D, it is necessary to implement different policies for industries with different level of technology.