نقش مزاج‌شناسي بر معماري سلامت‌محور سنتي ايران

تعاليم طب سنتي، در ارتباط مستمر مردم با پزشكان، نقش مؤثري در روش زندگي و سازماندهي محيط مسكوني براي سلامتي داشته است. اين تحقيق قصد دارد به واكاوي نقش نظريه مزاج برسلامت انسان و چگونگي اثرگذاري آن بر معماري مسكوني سنتي ايران بپردازد. در بخش گردآوري اطلاعات، تفسيري ـ تاريخي ـ استدلالي با كنكاش در متون طبي كهن است و در بخش تحليل اطلاعات كيفي است. متون طبي شناخت ويژگي‏هاي اقليمي و ارائه مباني طراحي اقليمي محيط‏هاي مسكوني سالم را بخشي از وظايف طبيبان مي‏داند. معماري مسكوني سنتي ايران همسو با نظريه مزاج در طب سنتي و منطبق با طبيعت بدن و در نتيجه عالم هستند و هدف از اين انطباق رفتاري و ساختاري ايجاد محيطي متناسب با طبيعت انسان براي حفظ اعتدال مزاج و سلامتي پايدار جسم و روان است. تعاليم و تدابير پزشكان به منظور حفظ سلامت، تعادل مزاج و درمان در چارچوب «سته ضروريه» و «درمان به ضد» به صورت روش زندگي همساز با تغييرات طبيعت و مزاج اقليم مكان زندگي در غالب «الگوهاي رفتاري» (تغيير در خوراك، پوشاك، خواب، فعاليت تا تغيير درمكان زندگي) و«الگوهاي ساختاري» (اختيار و تدبير مسكن) در مقياس كلان تا خرد بر روش زندگي جمعي و عقايد رايج مردم و تبديل آن‌ها به قرارگاه رفتاري تأثيرگذار بوده و گذر زمان آن‌ها را به سنت شكل‏گيري محيط‏هاي مسكوني مبدل ساخته است. در واقع الگوي درست ساختاري برگرفته از تعاليم پزشكان، قابليت دسترسي به فضاهاي آسايشي و سالم را براي ساكنان فراهم مي‏نموده، در كنار آن افراد از الگوهاي رفتاري براي نيل به تعادل حرارتي استفاده مي‏كردند.