پديد آورندگان :
ماحوزي، زهرا دانشگاه تربيت مدرس - دانشكده علوم انساني - گروه زبان و ادبيات فارسي، تهران , قبادي، حسينعلي دانشگاه تربيت مدرس - دانشكده علوم انساني - گروه زبان و ادبيات فارسي، تهران , پاكتچي، احمد دانشگاه امام صادق - علوم قران و حديث , حسيني، مريم دانشگاه الزهرا - گروه زبان و ادبيات فارسي
كليدواژه :
فناي صفاتي , تبدّل صفاتي , انسان , فرشته , هجويري , تاريخ انگاره
چكيده فارسي :
در انديشۀ عارفان مسلمان، تبدّل صفاتي انسان، يك انگارۀ كليدي است كه محور تبيين بنيادي‌ترين مباحث تصوف، ازجمله چيستي انسان و كيفيت سلوك او به شمار مي‌رود. پيش از هجويري، مفهوم انسان، بارها، به‌صورت برزخ نامتعيني، ميان حيوان و فرشته، تعريف شده است كه در اين ميان، انسان، با فناي صفات بشري، از حد حيواني فاصله مي‌گيرد و به ساحت فرشتگاني نزديك مي‌شود. با‌اين‌حال، همگرايي دو مفهوم انسان و فرشته، به‌مرور و در روند يك سير تاريخي تكوين مي‌پذيرد. در اين تكوين تاريخي، هجويري نقطه عطف مهمي به شمار مي‌رود كه انگارۀ تبدّل صفاتي انسان به فرشته را براي نخستين بار، در قالب يك ساختار منسجم نظري، صورت‌بندي مي‌نمايد. در آثار صوفيان، داستان قرآني يوسف (ع) و زنان مصر، مكرراً، به‌مثابه بستري روايي، در جهت تبيين مسئلۀ تبديل صفات بشري به كار رفته است. پژوهش حاضر، با هدف نمايان ساختن يك سير تحول تاريخي از انگارۀ تبدّل صفاتي انسان به فرشته، به تحليل و مقايسۀ تاريخي روايت مذكور، در آثار صوفيان پيش و پس از هجويري، پرداخته است. همچنين، اين پژوهش، بر آراي هجويري، به‌عنوان يك نقطۀ گذار مهم در تحول تاريخي اين انگاره، تأكيد دارد.
چكيده لاتين :
In the thoughts of Muslim mystics, converting of human attributes, is considered as a key idea, which is the basis for the explanation of further fundamental topics like: The identity of human and the quality of his mystical conduct. Before Hujwiri, the concept of Human being, frequently, has been described as an unknown isthmus between the Animal and the Angel. In the meantime, the Human, by annihilating of his attributes, takes distance from the being of the Animal and gets closer to the concept of the Angel. However, the conceptual convergence between the Human and the Angel, only, evolves over a historical process. During this historical evolution, the thoughts of Hujwiri plays as a milestone, because, for the first time, he formulates the idea of Converting Human Attributes to Angels, in the form of cohesive structure. In Sufias' compilations, the story of Joseph (The Prophet) and the Egyptian women, which origins from Quran, has been used frequently as a narrative context, in order to provide an explanation about the matter of converting of Human attributes. The present Article, plans to provide a historical analysis to reveal the path of evolution of the idea of Converting Human Attributes to Angels. Therefore, with an analytical and historical comparative approach, it studies the mentioned narration, throughout various Sofia's work, before and after Hujwiri. Also, this analysis is centered on Hujwiri's thoght, as an important turning point during the historical evolution of this idea.
