پديد آورندگان :
عسگري، شمس اله سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - بخش تحقيقات حفاظت خاك و آبخيزداري، ايلام، ايران , صفاري، امير دانشگاه خوارزمي - گروه ژئومورفولوژي , فتحي، حجت الله اداره كل منابع طبيعي استان ايلام
كليدواژه :
سيل خيزي , تحليل عاملي , حوضه آبريز جعفرآباد , SPSS , GIS
چكيده فارسي :
يكي از عوامل مهم و موثر در تخريب منابع طبيعي پديده سيل مي باشد، شناسايي اين پديده و پارمترهاي موثر در وقوع سيل خيزي در منابع طبيعي و حوضه ها ي آبريز ضرورت دارد. هدف اين پژوهش تعيين سيل خيزي زيرحوضه هاي حوضه آبريز ميشخاص در استان ايلام مي باشد.در اين تحقيق حوضه آبريز ميشخاص در استان ايلام به 12 زير حوضه تقسيم شده و براي هر زير حوضه 28 پارامتر ژئومتري، اقليمي ، نفوذ پذيري و فيزيوگرافي مانند؛ مساحت، محيط، طول و شيب آبراهه اصلي، طول و شيب حوزه، زمان تمركز، ضريب شكل و متغير بارش ، تاج پوشش گياهي ،CN، دبي و... با استفاده از نرم افزار GIS محاسبه شده است.براي تعيين پتانسيل سيل خيزي زير حوضه ها از روش آماري تحليل عاملي استفاده شده كه داده هاي 28 متغيير زير حوضه ها توسط نرم افزار SPSS پردازش گرديده و در قالب 5 عامل اصلي(شكل، آبراهه، شيب، زهكشي و رواناب) خلاصه سازي گرديدند. نتايج حاصله بيانگر اين است كه عامل شكل با مقدار ويژه 30/11 مهمترين عامل در سيل خيزي حوضه مورد مطالعه است، عوامل آبراهه، شيب، زهكشي و رواناب به ترتيب با مقدار ويژه21/7، 34/4،22/3، 10/3 به ترتيب اولويت در رتبه هاي بعدي قرار دارند. سپس بر اساس امتياز عاملي منطقه مورد مطالعه به 3 دسته سيل خيزي زياد، متوسط و كم تقسيم و نقشه پهنه بندي پتانسيل سيل خيزي زير حوضه ها در محيط GIS ترسيم گرديد. زيرحوضه (9،8،5،3 )درعامل شكل ، زير حوضه هاي ( 1،6،11) در عامل شيب، زيرحوضه هاي (2، 7،)در عامل زهكشي ودر عامل رواناب زير حوضه هاي (4،10،12)داراي پتانسيل سيل خيزي زيادي هستند. زير حوضه ها از نظر مشابهت پتانسيل سيل خيزي ، فرسايش ، پوشش گياهي، و تاثيرات عملكرد انساني به 3 گروه با پتانسل سيل خيزي زياد، متوسط و كم تفكيك شده اند. زير حوضه ها نقش اساسي در سيل خيزي اين حوضه داشته كه زمينهاي وسيع كشاورزي پايين دست را متأثر مي كنند.
چكيده لاتين :
One of the important and effective factors in the destruction of natural resources is the flood phenomenon, identification of this phenomenon and effective parameters in flood occurrence in natural resources and catchment areas is necessary. The purpose of this study was to determine the flooding of sub-basins in Jafarabad basin in Ilam province. In this research, the Jafarabad basin in Ilam Province is divided in to 12 sub-basins. For each sub-basin, 28 geometric, climatic, permeable and physiographic parameters such as area, environment, length and slope of main stream, length and slope of the basin, time of concentration, The coefficients of shape and variability of precipitation, vegetation cover, CN, discharge and ... have been calculated using GIS software. Factor analysis was used to determine the flood potential of the sub basins. The data of 28 sub-basin variables were analyzed by SPSS software and summarized in 5 main factors (shape, flow, slope, drainage and runoff). The results indicate that the factor of the form with a specific value of 11/30 is the most important factor in the flooding of the studied basin. Channel, slope, drainage and runoff factors with a specific value of 7.21,4.34,3.22 and 3.10 respectively Priority is in the next rank. Then, based on the factor scores of the study area, three large, medium and low flooding categories were mapped and a zoning map of the flood potential of the sub-basins was drawn in the GIS environment. Sub-basins (9,8,5,3) in the shape of the sub-basins (1,6,11) in the gradient factor, sub-basins (2, 7) in the drainage factor and in the runoff factor of the sub-basins (4,10,12 ) Have a lot of flood potential. In sub-basins, the similarity of flooding, erosion, vegetation, and human performance impacts is divided into 3 groups with high, medium and low flood potential. Sub-basins play a major role in the flooding of the basin, which affects the vast agricultural fields of the lower reaches.
