بررسي عوامل مؤثر بر پول‌شويي مبتني بر تجارت (TBML) در ايران: كاربرد الگوي جاذبه فرويدا

A Study of Factors Affecting Iran’s Trade Base Money Laundering (TBML): (Ferwerda Gravity Model Application)

پول‌شويي عملي غيرقانوني است كه درآمدهاي ناشي از فعاليت‌هاي خلاف قانون طي فرآيندي مشروعيت قانوني پيدا مي‌كند. پول‌شوئي مبتني بر تجارت (TBML) به عنوان يكي از جديدترين و پيچيده‌ترين انواع پول‌شوئي داراي آثار زيانباري در همه عرصه‌هاي اقتصادي، اجتماعي و سياسي جامعه است. هدف اصلي مطالعه حاضر بررسي عوامل مؤثر بر پول‌شويي مبتني بر تجارت (TBML) در ايران با استفاده از الگوي جاذبه فرويدا است. براي اين منظور با استفاده از يك الگوي داده‌هاي تركيبي با اثرات تصادفي و داده‌هاي دوره 1999 تا 2012 به بررسي عوامل مؤثر بر پول‌شويي مبتني بر تجارت ايران و برخي از شركاي تجاري آن پرداخته شده است. نتايج بيانگر آن است كه بخش قابل توجهي از جريان پول شوئي مبتني بر تجارت بين ايران و شركاي تجاري منتخب توسط عوامل بكار رفته در الگوي جاذبه فرويدا قابل توضيح است. براين اساس متغيرهاي توليد ناخالص داخلي، حجم تجارت، متغيرهاي جغرافيايي، فرهنگي و جمعيت و متغيرهاي جذابيت داراي تاثير معناداري بر حجم پول‌شوئي مبتني بر تجارت ايران مي باشند. بدين معني با افزايش جريان تجارت، فرصت‌هاي پول‌شوئي از كانال تجارت كه در آن پنهان است، نيز افزايش پيدا مي‌كند. نتايج بدست آمده مي‌تواند از نقطه نظر طراحي سياست‌هاي مبارزه با پول‌شويي بويژه از كانال تجارت مورد توجه برنامه‌ريزان اقتصادي قرار گيرد.

Money laundering is an illegal practice that legitimizes the income from illegal activities during a legitimate process.Trade-based money laundering (TBML) as one of the newest and most complicated types of money laundering has negative effects on economic, social and political aspect of a society.The most important objective of the present study is to investigate the effect of various factors on trade based money laundering in Iran using the Ferwerda Gravity model.For this purpose the effective factors on trade base money laundering between iran and some selected trade partners are investigated by the use of a random effect model during the period 1999-2012. The results indicate that a great significant part of the trade based money laundering flow between Iran and selected trade partners can be explained by the the Ferwerda Gravity model. Accordingly, gorss doimestic product(GDP), trade volume, geographical, cultural, population and attractiveness variables have a significant effect on the amount of trade based money laundering in Iran.This means that with the increase in trade flow, money laundering opportunities resulted from the trade channel, that is hidden in it, will also increase. These results can be used by policy makers for designing policies to combat money laundering particularly coming from trade channel.