القاي موتاسيون در گياه ليليوم (Lilium longiflorum) با استفاده از پرتو گاما در شرايط درون شيشه‌اي

Mutation induction in lilium (Lilium longiflorum) using gamma ray at in vitro conditions

اصلاح و توليد ارقام جديد گياهان زينتي و تكثير و پرورش آن‌ها صنعتي رو به رشد و در حال گسترش است. بدليل جايگاه ليليوم در بازارهاي داخلي و خارجي و ارزش اين گياه زينتي به عنوان چهارمين گل شاخه بريده دنيا، انجام تحقيقات منسجم براي افزايش تنوع در اين گياه ضروري به نظر مي‌رسد. اين پژوهش با هدف بررسي اثر پرتوي گاما بر القاي جهش در گياه ليليوم در شرايط درون شيشه‌اي و شناسايي تغييرات ژنتيكي با استفاده از نشانگر مولكولي ISSR انجام شد. تيمار تابشي پس از باززايي ريزنمونه‌هاي لايه سلولي نازك فلس‌هاي پياز رقم OT Yellow در محيط كشت MS حاوي 1 ميلي‌گرم در ليتر BA و 0/5 ميلي‌گرم در ليتر NAA با دُزهاي 2، 6 و 10 گري پرتو گاما كبالت 60 اعمال شد. بررسي تغييرات مولكولي موتانت‌هاي حاصل از القاي پرتو گاما با نشانگر ISSR نشان داد كه تيمار جهش توانسته چندشكلي نسبتاً بالايي در آن‌ها ايجاد كند. با توجه به نتايج بدست آمده از اين تحقيق تمامي تيمارها باعث تغييرات ژنتيكي شده‌اند اما تيمار تابشي با شدت 2 گري از لحاظ ايجاد تنوع و همچنين عدم اختلال در باززايي ريزنمونه‌ها كارآمدتر بوده است. همچنين نشانگر ISSR قدرت تمايز خوبي را به منظور تعيين تنوع ژنتيكي نشان داده است. اين نتايج نشان‌دهنده قدرت و كارايي پرتو گاما در ايجاد تنوع ژنتيكي مي‌باشد كه به‌نژادگر را جهت بهبود واريته‌هاي گياهي با خصوصيات مطلوب كمك مي‌نمايد.

Breeding and production of new varieties of ornamental plants as well as their propagation and developing are an expanding industry. Researches find it necessary to increase the genetic variation in Lilium, because of value of this ornamental plant as the fourth cut flower in the world. The present study was carried out to investigate gamma radiation effects on in vitro mutation induction in Lilium. ISSR markers were used to determine genetic variation in resulting explants. Thin cell layer (TCL) explants were treated with 2, 6 and 10 Gy of gamma rays. Treated explants were cultured in MS medium supplemented with 1 mg/l BA and 0.5 mg/l NAA. Results showed all treatments induced genetic diversity, but the optimal dose was 2 Gy, because of increase diversity and survival rate of explants. The results confirmed the efficiency of ISSR markers for detection of genetic variations. Furthermore, the results suggested that mutatants induced by gamma irradiation are not only as a source for genetic variations but also as a useful tool for early selection of desirable mutants by breeders.