ارزيابي شاخص‌هاي جوانه‌زني دو گونه سريش ايراني (Eremurus kopetdaghensis و Eremurus luteus) با تيمار اسيد جيبرليك و سرما

Evaluation of germination indices of Eremurus kopetdaghensis and Eremurus luteus with gibberellic acid and cold treatments

سريش از گياهان ريزوم‌دار بهارگل با گل‌آذين زيبا و منحصر به فردي است كه ارزش زينتي بسياري دارد. متاسفانه عليرغم ارزشمند بودن گونه‌هاي بومي آن، اطلاعات در مورد تنوع آن اندك و تنها استفاده از چسب سريش مرسوم بوده است. هدف از اين پژوهش معرفي با صرفه‌ترين روش جوانه‌زني و رفع خفتگي بذرهاي سريش كپت داغ (Eremurus kopetdaghensis M. Pop ex B. Fedtsch.) و سريش ليمويي (Eremurus luteus Baker) و ارائه مناسبترين گونه براي شرايط ايران بود. بدين منظور براي دستيابي به مناسبترين مكان جهت افزايش جوانه‌زني، قدرت زنده‌ماني و رفع خفتگي بذرها، تحت پيش تيمارهاي محرك فيزيكي شامل خيساندن بذر به‌مدت 72 ساعت، سمباده كشيدن پوسته بذر و تيمار هورموني جيبرليك اسيد ppm 10 قرار گرفتند و سپس در خاك گلدان در سه مكان كجور، باغ گياه‌شناسي ملي ايران با دماي متغير و در سردخانه با سرماي ثابت 4 درجه سانتي‌گراد به‌مدت 30 روز نگهداري شدند. نتايج نشان داد براي شكست خواب و افزايش جوانه‌زني به اسيد جيبرليك ppm 10 و افزايش تعداد روزهاي يخبندان نياز است و سرماي زمستانه موجب تاخير در زمان جوانه‌زني و افزايش تعداد بذرهاي جوانه زده شد كه در سريش كپت داغ با درصد جوانه‌زني 70، سرعت جوانه‌زني 7/5، شاخص بنيه بذر 7/23 و در سريش ليمويي با درصد جوانه‌زني 55، سرعت جوانه‌زني 8/79 و شاخص بنيه بذر 10/15 در كجور، به ترتيب در سريش كپت داغ 42/6، 8/9، 5/56 و در سريش ليمويي 40، 9/6، 11/06 در باغ گياه‌شناسي و در سريش كپت داغ 33/3، 0/31، 0/56 و در سريش ليمويي 45/33، 0/72، 3/65 در سردخانه بود و در مقايسه با تيمار شاهد كه فقط تحت پيش تيمار محرك فيزيكي بودند اختلاف معني‌داري مشاهده شد. مقايسه‌ي بين دو گونه نشان داد كه قدرت زنده‌ماني سريش ليمويي بيشتر از سريش كپت داغ در هر سه موقعيت باغ گياهشناسي، كجور و سردخانه با سرماي ثابت 4 درجه سانتي‌گراد بود و مي‌توان از اين گونه براي تكثير در اقليم‌هاي مشابه استفاده نمود.

Eremurus is one of the rhizome plants, which has beautiful and unique flowers with high ornamental value. Unfortunately, despite the preciousness of its native species, the information about its diversityare insufficient. The aim of this study was to introduce the most effective methods for germination and overcoming dormancyof the seeds of the Eremurus kopetdaghensis M. Pop ex B. Fedtsch. an‎d the Eremurus luteus Baker and introduce the most suitable species for Iran. To achieve the most suitable location to increase germination, survival and overcoming the dormancy of seeds, they were subjected to pre-treatment of physical stimulation including seed soaking for 72 hours, seed integument and hormonal treatment of gibberellic acid 10 ppm. Then they were potted in soil in three locations: Kojour, National Botanical Garden of Iran with variable temperature and refrigerator (4 ° C) for 30 days. Results showed that gibberellic acid 10 ppm and low temperatures were needed to break the dormancy and increase germination and winter cold caused a delay in germination and increased seed germination percentage. In Eremurus kopetdaghensis with germination percentage 70, germination speed 7.5, seed vigor 7.23 and in Eremurus luteus with germination percentage 55, germination speed 8.789 and seed vigor 10.15 in Kojour and respectively in Eremurus kopetdaghensis 42.6, 8.9, 5.56 and in Eremurus luteus 40, 9.6, 11.06 in National Botanical Garden of Iran. In Eremurus kopetdaghensis 33.3, 0.31, 0.56 and in Eremurus luteus were 45.33, 0.72, and 3.65 in the refrigerator. There was a significant difference in comparison with control treatment. Comparison between the two species showed that the seed vigorous power of Eremurus luteus was higher than of Eremurus kopetdaghensis in all three locations and it can be used to propagate in similar climates.