كليدواژه :
عوامل معرفتي و غيرمعرفتي , علوم انساني , پارادايم , باورهاي كلامي
چكيده فارسي :
بي‌شك آگاهي جامع از كاستي‌هاي كلام موجود، پاسخ دقيق به امكان اسلامي‌سازي علوم و مبرهن به امكان پيرايش علوم از پيش‌فرض‌ها، با نگاهي كلان به جايگاه‌هاي تأثير و تأثر و از آن طريق اصطياد چگونگي تأثير باورهاي كلامي بر علوم انساني ميسر است. نوشتار حاضر، ضمن پذيرش في‌الجمله نه بالجمله ابتناي علوم انساني و امهات مسائل اين علوم بر گزاره‌هاي كلامي، با استفاده از روش تاريخي و تحليل عقلي، هدف مذكور را در طرحي جامع دنبال مي‌كند. بر اساس اين طرح، الف) علم يا فعاليت علمي به‌عنوان متعلق تأثير گاهي به‌صورت مستقيم و زماني ديگر به‌صورت غيرمستقيم از باورها اثر مي‌پذيرند؛ ب) در تأثير غيرمستقيم، باورهاي كلامي در مرحلۀ اول بر عوامل معرفتي (عوامل فلسفي و علمي) يا غيرمعرفتي (ويژگي‌هاي شخصيتي دانشمندان، فرهنگ، محيط و جامعۀ آماري و...) تأثيرگذار بر علم يا فعاليت علمي تأثير مي‌كنند و آنگاه بر علوم انساني؛ ج) تأثيرگذاري بر فعاليت و فرايند توليد علم و پژوهش به دو صورت خرد و كلان تصور‌شدني است؛ زيرا علم را مي‌توان ناظر به مسئلۀ پژوهشي و كليت معرفت، تصور و مراحل توليد آن دو را بررسي كرد؛ د) همچنين در صورتي‌كه مراد از علم معناي ديسيپلين باشد، مؤلفه‌هاي علم مانند موضوع، روش، غايت و... از باورهاي كلامي اثر مي‌پذيرند.
چكيده لاتين :
Undoubtedly, a comprehensive awareness of the shortcomings of existing theology, a precise answer to the possibility of the Islamization of sciences, and a clear response to the possibility of the emancipation of sciences from presuppositions are possible only through the adoption of a macro-vision to the interaction points, which in turn leads to an understanding of the way theological beliefs affect humanities. Along with accepting the dependence of humanities and its main issues on the theological propositions in general (and not in particular), this article adopts a historical-analytic method to attain the foregoing purpose through a comprehensive design. The design suggests that: a) as the receiver of the effects, science or scientific activity sometimes directly and sometimes indirectly is affected by the beliefs; b) in the indirect effect, the theological beliefs first affect the epistemic (i.e. philosophical and scientific) or non-epistemic (e.g. scientists' traits, culture, environment, research population) factors that influence science or scientific activity, and then they affect the humanities; c) effects on the activities and processes of science and research can be perceived at minor and major levels, since science can be considered in relation to research question and general knowledge, and so it can be examined based the processes of these two domains, and d) in case science is taken to mean discipline, the scientific factors such as topic, method, purpose, etc. are affected by the theological beliefs.
