ماهيت عرفان اجتماعي با تكيه بر مؤلفۀ انسان كامل از منظر امام خميني(ره)

The Nature of Social Mysticism based on the Perfect Man Concept from the Viewpoint of Imam Khomeini

عرفان اجتماعي مولود طبيعي عرفان اسلامي – اهل‌بيتي و نياز ضروري زمان و زمانۀ ما، به‌ويژه در تكوين و تكامل تمدن نوين اسلامي است. عرفان اجتماعي در معارف عرفاني مبتني بر كتاب و سنت، نه‌تنها در برابر عرفان فردي نيست، بلكه سالك سفر اول سلوكي (سفر از خلق به حق) و سفر دوم سلوكي (سفر از حق در حق به حق) را به سفر سوم سلوكي (سفر از حق به خلق با حق) يكي پس از ديگري پشت سر مي‌گذارد تا به سفر چهارم سلوكي (سفر در خلق به خلق با حق) نائل ‌شود و در حقيقت، بعد از «استكمال وجودي»، مسئوليت «اكمال» و «تكميل» خلق و دستگيري مردم را بر عهده مي‌گيرد كه در سه عنصر: 1. هدايت فكري؛ 2. تربيت اخلاقي - روحي و 3. عدالت اجتماعي امكان بيان و تبيين دارد كه انسان كامل مكمل معصوم، در درجۀ اول و انسان متكامل در درجۀ دوم، مسئوليت يادشده را بر عهده مي‌گيرند. بنابراين پرسش اصلي نوشتار حاضر اين است كه عرفان اجتماعي با تكيه بر مؤلفۀ انسان كامل داراي چه ماهيتي و شأني از منظر امام خميني است؟ در اين مقاله با روش نقلي – عقلي، چيستي عرفان اجتماعي را معطوف به جايگاه انسان كامل در هستي و شأن اجتماعي يا ولايت اجتماعي – سياسي عارف رباني، تحليل و تعليل كرده‌ايم.

Social mysticism is the natural descendant of the Islamic and Ahlulbayt-oriented mysticism and an essential necessity of our era, especially with regard to the development and evolution of the modern Islamic civilization. In the mystic knowledge based on the Qur’ān and Sunna, the social mysticism is not only against personal mysticism, but the wayfarer of mystic path moves from the first mystic journey (journeying from people to God) through the second mystic journey (journeying from God to God with God) to the third mystic journey (journeying from God to people with God) and finally to the fourth mystic journey (journeying among people toward people with God). In fact, after reaching the perfection of self, he takes the responsibility of completing and perfecting the people and helping them, which can be expressed as three components, i.e. intellectual guidance, moral-spiritual education, and social justice. These responsibilities are taken up in the first place by the perfect human accompanying the Infallibles and in the second place by the perfecting man. Therefore, the main question of the present article is that “what is the nature and position of the social mysticism based on the Perfect Man concept from the viewpoint of Imam Khomeini?” Adopting a narrative-intellectual method, this article has analyzed and attributed the nature of social mysticism to the position of the Perfect Man in the universe and the social positions or the sociopolitical guardianship of the divine mystic.