مقايسه برنامه هاي راهبردي دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي كشور با رويكرد كمي

Comparison of Strategic Plans of Universities and Institutes of Higher Education with a Quantitative Approach

برنامه­ ريزي راهبردي در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي كشور عموماً با استفاده از الگو­هاي برنامه ­ريزي راهبردي معرفي‌شده توسط خبرگان و دانشگاه‌ها تهيه مي­ شود. اين برنامه­ ها پس از تدوين در قالب اسناد برنامه ­ريزي راهبردي دانشگاه انتشار مي­ يابد. اين اسناد داراي ويژگي­ هايي هستند كه مانند الگوهاي برنامه­ ريزي مورد استفاده مي ­توانند مشابه يا متمايز باشند. وجود ويژگي­هاي مشابه در اسناد، امكان گروه ­بندي آن­ها را فراهم مي­ كند. در اين بررسي سعي مي­ شود با استفاده از روش­هاي كمّي (آماري) اسناد مشابه را در گروه­هاي همگن گروه­ بندي كنيم. به همين منظور ويژگي­هاي محتوايي و شكلي اسناد برنامه ­ريزي 8 دانشگاه مختلف شامل 3 دانشگاه دولتي تهران، تربيت مدرس و فردوسي، 3 دانشگاه و مؤسسه آموزش عالي غير­دولتي علم و فرهنگ، سوره و اشرفي اصفهاني و 2 دانشگاه خارجي آكسفورد و كورنل مورد بررسي قرار گرفته و وجود يا فقدان اين ويژگي­ ها در اسناد مذكور تعيين‌شده است. با استفاده از روش چند متغيره آماري خوشه‌بندي، اين دانشگاه‌ها در 4 خوشه­ ي متفاوت گروه‌بندي‌شده‌اند. به‌ منظور تعيين الگوي مورد استفاده در تدوين اسناد برنامه ­ريزي راهبردي دانشگاه­هاي منتخب، ويژگي­هاي 12 الگوي متفاوت برنامه­ ريزي راهبردي مورد بررسي قرار گرفته و ميزان تشابه هر يك از آن­ها با اسناد مورد بررسي تعيين‌شده است. نتيجه­ ي اين بررسي نشان مي­ دهد، در تدوين اسناد برنامه­ ريزي راهبردي كه در 4 گروه، گروه‌بندي‌شده‌اند، هر يك از اسناد احتمالاً از يك الگوي مشخص و متمايز با ساير گروه­ها استفاده نموده ­اند. نتيجه ­ي اين بررسي كمّي مي­ تواند به‌عنوان مقدمه­ ي تحليل كيفي اسناد مورد بررسي استفاده شود. علاوه بر اين، نتايج بررسي نشان مي­دهد كه هيچ‌يك از دانشگاه­هاي ايراني بررسي‌شده، الگوي خاص مربوط به دانشگاه خود را طراحي نكرده ­اند. به‌عبارت‌ديگر، الگو­هاي به‌كار رفته در برنامه­ ريزي دانشگاه­هاي مورد بررسي، عموماً اقتباسي بوده و رويكرد طراحي خاصي براي آن دانشگاه مورد توجه نبوده است. اين امر مي­ تواند موفقيت دانشگاه‌ها را در عملياتي كردن اسناد برنامه ­هاي تنظيمي با چالش مواجه سازد.

Strategic planning in Iranian universities and institutes of higher education is generally prepared using strategic planning models introduced by experts and other universities. These programs will be published in the form of university strategic planning documents. These documents have such features that can be similar or different than the programming templates used. Existence of the similar properties in documents makes it possible to group them. In this study, we try to use quantitative (Statistical) methods for grouping similar documents into homogeneous groups. For this purpose, the content and formal characteristics of the planning documents of eight different universities, including three governmental University (Tehran, Tarbiat Modares and Ferdowsi), three nongovernmental universities and institutes of higher education (science and culture, Soreh and Ashrafi Esfahani), and two foreign universities (Oxford and The Cornell) has been investigated and the presence or absence of these features has been determined and then Using clustering as a multivariate statistical method, these universities were grouped into 4 different clusters. In order to determine the model which is used in compiling strategic planning documents of the selected universities, the characteristics of 12 different strategic planning models have been studied, and the similarity of each of them with the investigated documents has been determined. The results of this study showed that investigated strategic planning documents were grouped into four groups, and each of these documents probably used a distinctive pattern than the other groups. The result of this quantitative survey can be used as an introduction to the qualitative analysis of the documents under review. In addition, the survey results showed that none of the selected Iranian universities designed their own specific model for strategic planning. In other words, the models used in the planning of the universities under study were generally adaptive and the specific approach for none of the universities was not considered. This matter can challenge the success of universities in the operationalizing of derived planning documents.