فراواني و شدت خسارت گوشت خواران به دامداران روستايي در شرق استان اصفهان

Frequency and intensity of carnivore damage to livestock breeders in eastern Isfahan Province

شناسايي آسيب­ها و خسارات ناشي از حمله حيوانات وحشي به دام اهلي، طيور و انسان از مباحث مهم در مديريت حيات وحش است. حمله حيوانات وحشي، خسارات و هزينه­ هاي مالي و حتي آسيب­هاي روحي به افراد خسارت ديده وارد مي­كند. اولين قدم در پيشگيري از بروز اين خسارات يا مديريت آن، ارزيابي ميزان و شدت خسارت و شناسايي عواملي ا­ست كه نقش مهمي در ايجاد تعارض بين انسان و حيات­ وحش دارد. تاكنون در ايران، پژوهش­هاي به نسبت محدودي درباره شدت خسارت حيات­ وحش به انسان در مقايسه با ساير عوامل طبيعي انتشار يافته است. براي شناخت بهتر رابطه انسان و گوشت­خواران در ايران، اين پژوهش در منطقه شرق استان اصفهان شامل شهرستان­هاي­ نايين و اردستان و از طريق مصاحبه با 367 نفر از ساكنان 18 روستا انجام شد. در اين مطالعه براساس نظر مصاحبه ­شوندگان، گونه ­هاي آسيب ­رسان و ميزان آسيب ­پذيري دام و طيور ناشي از بيماري و حملات گوشت­خواران در بازه زماني زمستان 1395 تا بهار 1396 بررسي شد. نتايج نشان داد كه بر اساس اعتقاد دامداران مصاحبه شده، بيش­ترين تلفات دام مربوط به گرگ خاكستري (92/7% موارد گزارش­شده خسارت حيات­وحش) بوده و گونه­ هاي ديگر شامل شغال، روباه معمولي،كفتار راه ­راه، گربه وحشي،كاراكال و پلنگ با سهم اندك در ادعاي تعارض در رتبه ­هاي بعدي قرار گرفتند. بررسي ساير عوامل موثر بر تلفات دام در اين منطقه نشان داد كه خسارت تلفات دام اهلي ناشي از بيماري­­ها 2/5 برابر تلفات گزارش شده از حمله گرگ بوده است. به­نظر مي­رسد كه مشاهده به نسبت فراوان گرگ در منطقه توسط روستاييان و ذهنيت آنان از رفتار تهاجمي گرگ باعث شده كه در نظر مردم محلي، گرگ به ­عنوان مهم­ترين عامل تلفات دام شناخته شود. نتايج حاصل از مقايسه عوامل موثر بر آسيب­پذيري دام نشان داد كه نگه­داري گوسفندان در آغل­ هاي مسقف كه توسط سگ­هاي نگهبان مراقبت مي­شوند و هم­چنين دوري كردن از محل­هاي فعاليت گرگ­ مخصوصاً در زمان پرورش توله­ هاي گرگ، كارآمدترين شيوه محلي در كاهش خسارت گرگ به روستاييان (حمله به دام) است.

Investigating damages caused by wild species to the livestock, poultry, farms and humans are important issues in wildlife management. The first step in preventing damages, is to identify factors that play important roles in conflict between humans and wildlife. In this study, 367 local inhabitants from 18 villages across Ardestan and Naeen counties of Esfahan Province were interviewed about their experiences of livestock losses due to carnivore predation, diseases and other causes from January 2016 to June 2017. Results showed that about 92.7 percent of the livestock owned by respondents were attacks by grey wolves. Respondents reported negligible livestock loss to other carnivore species including jackal, common fox, striped hyena, wildcat, caracal and leopard. Yet, livestock loss to disease and other natural causes was about 2.5 times greater than the losses due to the wolf attacks. We argue that the local people’s perceptions about the wolf as main threat to their livestock has shaped through long exposure to the species and the wolf behavior. Locally-affordable preventative methods such as keeping the livestock at predator-proof corrals and use of trained sheepdogs, as well as grazing pastures in avoiding places where wolfs are abundant, especially during the wolf breeding and nursing seasons, can be considered as strategies to decrease human wolf conflicts.