مدل سازي مطلوبيت زيستگاه سنجاب ايراني (Sciurus anomalus) به روش تحليل عاملي آشيان بوم شناختي در منطقه حفاظت شده دنا

Modeling the desirability of Iranian squirrel habitat (Sciurus anomalus) Using by Ecological Niche Factor Analysis (ENFA) method in Dena protected area

تهديدات و تعارض ­هاي انساني موجود در منطقه حفاظت‌شده دنا، وجود روستاهاي بسيار، تخريب جنگل‌هاي بلوط وگسترش زمين‌هاي كشاورزي زيستگاه گونه سنجاب ايراني را در اين منطقه محدود كرده است. مدل‌هاي ارزيابي زيستگاه، محدوده توزيع گونه‌ها و زيستگاه ­هايشان را پيش‌بيني مي‌كنند، بنابراين مي‌توانند به‌عنوان ابزار مناسبي براي اهداف حفاظتي و مديريتي به­ كار روند. با هدف مدل‌سازي زيستگاه سنجاب ايراني در دو فصل بهار و تابستان از روش تجزيه‌ و تحليل عاملي ­آشيان بوم‌شناختي (ENFA) در محيط نرم‌افزار Biomapper استفاده‌شده است. در اين مطالعه از نقاط حضور گونه به‌عنوان متغير وابسته و از 8 متغير محيطي به‌عنوان متغير مستقل استفاده شد. اين لايه‌ها تهيه و وارد تجزيه ‌و تحليل شدند. نقشه مطلوبيت زيستگاه تهيه‌ شده براي گونه سنجاب ايراني، بيانگر اين است كه زيستگاه مطلوب در غرب و جنوب­غرب كوه دنا و در مناطقي كه داراي پوشش جنگلي بلوط با تراكم نسبت كم با شيب كم­تر از 14% در فصل بهار و 11% در فصل تابستان است. براساس مقادير تخصص­ گرايي، مهم‌ترين عامل مؤثر در آشيان بوم‌شناختي گونه مورد مطالعه در فصل بهار و تابستان به­ترتيب پاسگاه محيط‌باني، درصد شيب، شاخص پوشش گياهي و فاصله از جاده است. بذر بلوط، نقش اساسي در وسعت گستره خانگي سنجاب ايراني دارد به‌طوري‌كه در فصل بهاربه ­دليل كمبود مواد غذايي به­خصوص بذر بلوط نسبت به فصل تابستان بيش­تر است.

The threats and human conflicts in the Dena protected area, the existence of many villages, the destruction of oak forests and the expansion of agricultural lands have limited the habitat of Iraniansquirrel species in this area. Habitat assessment models predict the distribution of species and their habitats, and therefore can be used as a suitable tool for conservation and management purposes.With the aim of modeling Iranian squirrel habitat in the spring and summer of the year, the ecological Nich factor analysis (ENFA) method has been used in the Biomapper software environment. In this study, the presence of species as dependent variable and eight environmental variables were used as independent variables. These layers were prepared and analyzed. The desirability map of the habitat for Iranian squirrel species indicates that the desirable habitat in the west and southwest of the Dena Mountain and in areas with oak forest cover with a low density with a slope of less than 14% in the spring and 11% in summer Is. Based on the amount of specialization, the most important factor affecting the ecological niches of the species studied in the spring and summer is the environmental checkpoint, gradient, vegetation index and distance from the road.Oak seed plays a major role in the range of domestic squirrels in Iran, In the spring, due to a shortage of food, especially oak seed, it is higher than in summer.