تدوين فرآيند طرحهاي توسعه شهري بر مبناي رويكرد آينده نگاري

در نظريه هاي سنتي، سياستگذاري و برنامه ريزي بر اساس مدل هاي خطي صورت مي گرفت ولي مي توان گفت اكنون فرآيند برنامه ريزي خطي مبتني بر پيش بيني نمي تواند جوابگوي نياز هاي برنامه ريزي در جهان پر از تحول و پيچيده باشد. اين مقاله، تلاش دارد ضمن مشخص نمودن اصول رويكرد آينده نگاري به تبيين فرايند تدوين طرح هاي توسعه شهري بر مبناي رويكرد آينده نگاري بپردازد. اين پژوهش براساس هدف در گروه تحقيقات كاربردي قرار مي گيرد. همچنين پارادايم غالب تفسيري و رويكرد تحقيق كيفي مي باشد، همچنين فنون گردآوري داده ها از طريق مطالعه، مشاهده و مصاحبه مي باشد و شيوه تحليل داده ها با استفاده از روش مصاحبه نيمه ساخت يافته و پرسشنامه باز در قالب تكنيك دلفي به منظور اخذ نظرات نخبگان و خبرگان در حوزه برنامه ريزي و آينده پژوهي مي باشد. تعداد نمونه هاي انتخاب شده جهت مصاحبه، برابر با 15 نفر بوده است. 5 نفر از كارشناسان تدوين كننده مهندسين مشاور و 8 نفر از كارشناسان مطلع و خبره در زمينه آينده پژوهي2 نفر از مديران و تصويب كنندگان طرح ها و برنامه هاي شهري كه توسط روش گلوله برفي انتخاب شده اند. اصول رويكرد آينده نگاري با توجه به بررسي سوابق، مباني نظري و مصاحبه هاي انجام شده استخراج گرديدند كه شامل: 1- مشاركت پذيري ذي نفعان و ذي نفوذان 2- توجه به نامعلومي¬ها، عدم قطعيت¬ها، شوك¬ها و پيچيدگي¬هاي سيستم 3- توجه به روند ها و مگاترندها 4- كل نگر بودن 5- توجه به برنامه ها و نتايج اسناد فرودست و فرادست 6- نگاه بلند مدت 7- توجه به ارزش ها و جهان بيني 8- سناريو نويسي و ديدن آينده هاي ممكن، محتمل و مطلوب 9- شناخت و تحليل دقيق و سنجيده اي از محيط برنامه¬ريزي مي باشد و در نهايت فرآيند كلي تدوين برنامه هاي شهري بر مبناي رويكرد آينده نگاري نيز با توجه به سوابق و فرآيند هاي مشابه آينده نگاري در جهان و ايران بيان گرديد. فرايند پيشنهادي اين پژوهش داراي هفت مرحله اصلي درك كردن، جمع آوري اطلاعات، تحليل اطلاعات، غربال سازي و تفسير اطلاعات، آينده نگاري، خروجي ها (ارزيابي و تصميم)، پياده سازي و اجرا مي باشد.