شناسايي اصول و تدوين سياست‌هاي كلي فعاليت‌هاي مكمل و فوق‌برنامه در مدارس و مراكز آموزش عالي ايران

Determining Principles and Formulating General Policies of Supplementary and Extracurricular Activities in Iran's Schools and Universities

هدف پژوهش حاضر، تعيين اصول و تدوين سياست‌هاي كلي فعاليت‌هاي مكمل و فوق برنامه در مدارس و مراكز آموزش عالي كشور است كه با استفاده از روش تحقيق آميخته و به صورت كمّي و كيّفي اجرا شد. ابزارهاي پژوهش شامل پرسشنامۀ محقق‌ساخته، مصاحبه نيمه ساخت‌يافته، چك ليست تحليل محتواي اسناد بالادستي و چك ليست تحليل محتواي مستندات و تجارب كشورهاي منتخب بود. براي تعيين اصول از منابع چهارگانه شامل پرسشنامۀ معلمان، مديران و دانشجويان؛ مصاحبه با صاحب‌نظران حوزۀ آموزش عالي و آموزش عمومي، بررسي اسناد بالادستي، مطالعۀ تطبيقي اسناد و تجارب مربوط به كشورهاي منتخب استفاده شد. ابتدا اصول اوليه حاصل از يافته‌هاي مربوط به پرسشنامه‌ها، مصاحبه‌ها، تحليل اسناد بالادستي كشور و تحليل اسناد و تجارب كشورهاي منتخب استخراج شد، سپس اين اصول پالايش و در مرحلۀ نهايي تعداد نوزده اصل با عنوان اصول نهايي فعاليت‌هاي مكمل و فوق برنامه براي مدارس و مراكز آموزش عالي ايران به همراه سياست‌هاي كلي مربوط به هر اصل استخراج شد. با توجه به اصول و سياست‌هاي تدوين شده در اين پژوهش، بازبيني و بازنگري مجدد در زمينۀ آيين‌نامه‌ها و بخشنامه‌هاي مرتبط با فعاليت‌هاي فوق برنامۀ مدارس و دانشگاه‌ها ضروري به نظر مي‌رسد و پيشنهاد مي‌شود سياست‌گذاران و برنامه‌ريزان حوزۀ آموزش عالي و آموزش عمومي در برنامه‌ريزي و اجراي فعاليت‌هاي مكمل و فوق برنامه براي مدارس و دانشگاه‌ها به اصول و سياست‌هاي پيشنهادي اين پژوهش توجه كنند.

The aim of this study was to determine the principles and formulate general policies for supplementary and extracurricular programs in schools and universities in Iran. This mixed-methods research was carried out using quantitative and qualitative research methods. The data were collected using a researcher-made questionnaire, a semi-structured interview, a checklist for analyzing the content of high-level documents and a checklist for analyzing the content of the documents and experience of selected countries. The principles of the four sources were determined analyzing the data coming from the questionnaires of teachers, managers and students, interviews with experts in the field of higher education and general education, the review of documents, and the comparative study of documents and experience of selected countries. First, the basics derived from the findings of questionnaires, interviews, documents’ analysis and experience of selected countries were extracted. Then these principles were refined and in the final stage, out of nineteen principles, the final principles of supplementary and extracurricular programs for Iranian schools and universities, along with general policies related to each principle were extracted. Regarding the principles and policies developed in this study, reviewing and revising the regulations and directives related to the extracurricular activities of schools and universities seemed necessary and it is suggested that policymakers in the field of higher education and education pay attention to the principles and policies proposed in this study in planning and implementing supplementary and extracurricular activities for schools and universities.