تئوري شهر هوشمند و ارزيابي مؤلفه‌هاي زيرساختي آن در مديريت شهري مورد شناسي: شهرداري تبريز

A theory of Smart Cities and Assessment its Infrastructure Components in Urban Management (Case Study: Tabriz Municipality

آنچه يك شهر را به‌سمتِ هوشمندي پيش‌مي‌برد، صرفاً استفاده از ابزار الكترونيك و سيستم ارتباطاتي آن شهر نيست؛ بلكه نحوۀ برنامه‌ريزي و استفاده از اين ابزار درجهتِ ارتقاي سطح كيفي زندگي شهروندان يك شهر است. هدف شهر هوشمند افزايش كيفيت زندگي شهري با رويكرد توسعۀ پايدار است. ايدۀ ايجاد شهرهاي هوشمند كه بحث جديدي در برنامه‌ريزي شهري است، در دو دهۀ اخير مطرح‌شده و مؤلفه‌هاي آن به‌طورِ‌كامل مورد تعريف و شناسايي قرار نگرفته ‌است. هدف و نوآوري تحقيق حاضر، طرح تئوريك شهر هوشمند و شناسايي مؤلفه‌هاي زيرساختي آن است. در اين پژوهش رويكرد كار بنيادي بوده و با استفاده از روش توصيفي- تحليلي، شناسايي مؤلفه‌هاي زيرساختي شهر هوشمند در مديريت شهري شهرداري تبريز به‌عنوانِ هدف تعريف شده است. در مرحلۀ اول به‌منظورِ تبيين موضوع و شناخت مؤلفه‌ها بر‌اساس ادبيات و پيشينۀ تحقيق، 17 مؤلفه مورد شناسايي قرار گرفت. سپس درجهتِ اولويت‌بندي و دسته‌بندي اهميت مؤلفه‌هاي مذكور با پرسش از متخصصان فنّاوري اطلاعات و هوشمندسازي شهرداري تبريز به تعداد 10 خبره بر‌اساس مدل تحليل سلسله‌مراتبي (AHP)، مؤلفه‌هاي اصلي استخراج شد. نتايج بر اهميت 3 دسته از عوامل تركيبي در ايجاد شهر هوشمند تأكيد دارد كه عبارت‌اند از: مديريت و سياست (عوامل نهادي)، منابع انساني و سرمايۀ اجتماعي (عوامل انساني) و فنّاوري اطلاعات و ارتباطات (عوامل فنّاوري). در مرحلۀ دوم براي شناسايي دقيق‌تر و ارزيابي معيارها براي هر دسته از عوامل، زير‌معيارهاي مرتبط شناسايي شد و با تكميل 20 پرسشنامه توسط كارشناسان خبرۀ شهرداري تبريز، اهميت هر‌يك از موارد بر‌اساس مدل تحليل شبكه (ANP) مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج ارزش عوامل مديريت و سياست با مقدار 0/573، عوامل انساني و سرمايۀ اجتماعي با مقدار 0/279 و عوامل فنّاوري با مقدار وزن 0/147 را نشان مي‌دهد. تحليل زير‌معيارها حاكي‌از آن است كه براي تبديل ظرفيت‌هاي شهر هوشمند به زيرساخت، مي‌بايست تغيير ساختاري و رويكردي در عوامل نهادي صورت پذيرد. در مدل تحليل شبكۀ زيرمعيار ساختار و تشكيلات شهرداري با ميزان نرخ ايده‌آل 0/12 رتبۀ اول، ساختار حقوقي و قراردادي شهرداري 0/09 رتبۀ دوم و عملكرد شهرداري در استفاده از مشاوران تخصصي 0/058 رتبۀ سوم را در اولويت‌بندي شاخص‌هاي مربوط‌به مديريت و سياست (عوامل نهادي) به خود اختصاص داده‌اند. در‌نهايت با توجه به گزاره‌هاي مفهومي بر‌‌پايۀ ادبيات و پيشينۀ تحقيق و عوامل زيرساختي شناسايي‌شدۀ ايجاد شهرهاي هوشمند، استراتژي‌هاي مناسب در ايجاد زيرساخت‌هاي شهر هوشمند بيان شده است. در اين راستا ايجاد حكمروايي خوب شهري به‌عنوانِ مهمترين استراتژي در ايجاد پلتفرم شهر هوشمند در مديريت شهري تبريز مطرح است.

What brings the city to the intelligence, planning and use of electronic tools to improve the quality of citizen’s lifety. Smart City aims to enhance the quality of urban life with emphasis of sustainable development. The idea of smart cities Considered in recent decades, but its components have not been fully recognized. Identify the components of the smart city infrastructure in urban management of Tabriz Municipality using descriptive - analytical. The first step to clarify the issue and to identify the components on the basis of literature research, 17 components were identified. Then, to prioritize the importance of these components, 10 IT professionals experts of Tabriz Municipality were questioned. Then, according to AHP model parameters were extracted. The results emphasize the importance of three categories of factors on smart city that include institutional factors, human resources and social capital and technology and information technology. In the second stage, for each category of factors and criteria, sub-criteria were identified. After completing 20 questionnaires from experts of Tabriz Municipality, each factor of sub-criteria evaluated in network analysis model. Result of model shows worth of technology with weight 147/0, human and social capital factors with weight 279/0 and management and policy, with weight 573/0. Sub-criteria analysis indicates the potential to become a smart city infrastructure and structural changes should be made an approach to the institutional factors. The network analysis Sub-criteria in the priority criteria relating to the institutional factors are as follows: structure of the municipality with the ideal rate 0.12 ranked first, the legal and contractual Municipality of 0.09 second and municipal performance in the use of specialized counselors 0.085 ranked third. Finally, with regard to the conceptual statements based on literature research and identify the underlying factors create smart cities. In this regard, the creation of urban good governance as an important strategy in the development of smart city platform in Tabriz city is under consideration.