بررسي و تحليل الگوي توزيع مراكز ورزشي و ساماندهي فضايي آن (مورد شناسي: منطقۀ 10 شهر تهران)

Study and Analysis of Distribution Pattern of Sports Centers and its Spatial Organization (Case Study: 10th District of Tehran

استقرار هر عنصر شهري در موقعيت فضايي- كالبدي خاصي از سطح شهر، تابع اصول، قواعد و سازوكار خاصي است كه در صورت رعايت‌شدن، به موفقيت و كارايي عملكردي آن عنصر در همان مكان مشخص خواهد انجاميد. تعيين مكان مناسب براي ايجاد مراكز ورزشي يكي از مهم‌ترين وظايف و اهداف مديران شهري است كه بايد قبل از اجرا، در يك چارچوب سيستماتيك آماده‌سازي شود. در كلان‌شهر تهران، كمبود فضاهاي تفريحي- ورزشي و توزيع نامناسب آن با توجه به جمعيت هر منطقه، از مشكلات اساسي شهروندان اين شهر بوده است. ميزان سرانۀ فضاي ورزشي در شهر تهران، 50 سانتي‌متر مربع براي هر نفر است. همچنين در منطقۀ 10 شهرداري تهران، اماكن و فضاهاي ورزشي به‌صورت بهينه و متناسب با جمعيت تخصيص فضايي صورت نگرفته است؛ بنابراين ساماندهي و توسعۀ فضايي اين مراكز، مهم به‌نظر مي‌رسد. هدف از پژوهش حاضر ساماندهي فضايي- مكاني و توسعۀ كالبدي فضاهاي ورزشي در منطقۀ 10 تهران است. روش تحقيق از نوع توصيفي-تحليلي است كه با بررسي و مطالعۀ ادبيات تحقيق در حوزه‌هاي كاربري اراضي و مكان‌يابي، به تعيين 9 معيارِ مؤثر در ساماندهي مراكز ورزشي ازطريق همپوشاني لايه‌هاي اطلاعاتي (Overlay) در محيط نرم‌افزارArc GIS ، بهترين مكان‌ها را در تناسب با هدف شناسايي مي‌كند. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه مراكز ورزشي در منطقۀ 10 تهران به‌لحاظ نحوۀ توزيع، در وضعيت مطلوبي قرار ندارند و توزيع اين مراكز به‌صورت اتفاقي صورت گرفته است. بدين ترتيب پس از بررسي مكان‌هاي مناسب براي احداث مراكز ورزشي و تطبيق آن با واقعيات زميني، چندين مكان براي ايجاد مراكز ورزشي جديد براي اين منطقه پيشنهاد شده است. همچنين مشخص مي‌شود، به‌كارگيري تكنيك‌هاي تصميم‌گيري چند‌معياره به‌همراه تحليل فضايي GIS مي‌تواند به‌عنوان ابزاري كارآمد در مكان‌يابي فضاهاي ورزشي مورد استفاده قرار گيرد. قرارگيري فضاهاي ورزشي در جوار راه‌هاي ارتباطي و فاصلۀ مناسب آن، از كاربري‌هاي صنعتي و نظامي به‌خوبي قابليت و توانايي مدل تحليلي پژوهش را به اثبات مي‌رساند.

The deployment of every urban element in a specific spatial-physical location of the city is subject to certain principles, rules and mechanisms that, if followed, will result in the success and effectiveness of that element at the same location. Determining the proper location for the establishment of sport centers is one of the most important tasks and objectives of urban managers, which must be prepared in a systematic framework prior to implementation. In Tehran metropolitan area, lack of recreational and sports spaces and its inappropriate distribution considering the population of each region, has been a major problem for the citizens of this city. The size of the sports field in Tehran is 50 centimeters per person. Also, in the 10th district of Tehran, sport spaces and locations have not been optimized in proportion to the population allocation of space; Therefore, the organization and development of these centers seems important. The purpose of this study is to determine spatial-location organization and physical development of sport spaces in the 10th district of Tehran. The research method is a descriptive-analytic study. By studying and analyzing the literature of research in the areas of land use and location, determining the 9 criteria effective in organizing gyms through overlapping the informative overlays in Arc GIS software, identifies the best places to fit the target. The results of the research show that the sport centers in the 10th district of Tehran are not in desirable position in terms of distribution, and the distribution of these centers has been done randomly. Thus, after considering the appropriate places for the construction of sport centers and adapting them to ground facts, several places for the establishment of new sport centers for this region have been proposed. It also becomes clear that the application of multi-criteria decision-making techniques and spatial analysis of GIS can be used as an effective tool for locating sport spaces. The placement of sport spaces alongside the communication paths and their proper distance from the industrial and military uses proves properly the ability and power of the analytical model of the research.